1 ay sonraki Fusaka yükseltmesi, Ethereum'un bugüne kadarki en cesur ölçeklendirme hamlesi

Yazı: Jason Nelson

Çeviri: Luffy, Foresight News

Özet

Ethereum, 2025 Aralık ayında Fusaka yükseltmesini gerçekleştirecek ve bu güncelleme veri genişlemesi, DoS savunması ve geliştirme araçlarını beraberinde getirecek.

PeerDAS (Peer Data Availability Sampling), “tüm düğümde tam veri depolaması yerine örnekleme verisi kullanma” yöntemiyle, blok (blob) throughput’unu 8 kat artırıyor.

Yeni EIP’ler, blob ücretlerini belirleyecek, blok boyutunu sınırlayacak ve ön onay, P-256 imza desteği gibi yeni özellikler ekleyecek.

Ethereum ağının bir sonraki büyük yükseltmesi yaklaşıyor. Fusaka (Fulu-Osaka’nın kısaltması) adıyla planlanan bu yükseltme, 2025 Aralık ayında devreye girecek ve Ethereum’un yürütme ve konsensus katmanlarında önemli ayarlamalar yapacak.

Fusaka yükseltmesi, Ethereum’un 2022 birleşiminden sonra atılmış önemli bir adım. 2023’teki Shapella yükseltmesi ETH staking çekimlerini getirirken; 2024’teki Dencun yükseltmesi Danksharding prototipi ve blob’u tanıttı; 2025’teki Pectra yükseltmesi ise doğrulayıcı esnekliğini ve Layer 2 etkileşimini artırmayı hedefliyor.

Yol haritasına göre, Fusaka yükseltmesi veri kapasitesini genişletmek, DoS saldırılarına karşı direnci artırmak ve geliştiriciler ile kullanıcılar için yeni araçlar sunmak amacıyla tasarlandı.

Bu yükseltme büyük etkiler yaratacak. Fusaka, küçük bir yama değil; Ethereum’un veri kullanılabilirliği yönetimi, blob fiyatlandırması ve işlem koruma mekanizmalarını yeniden tasarlıyor. Başarı veya başarısızlık, Ethereum’un ağ bölünmesi veya düğüm operatörlerinin aşırı yüklenmesi olmadan ölçeklendirme sağlayıp sağlayamayacağına bağlı olacak.

PeerDAS: Tüm veriyi depolamak yerine örnekleme

Fusaka yükseltmesinin temel özelliği PeerDAS’tır; bu, blob’ları işleme konusunda yeni bir yöntemdir.

Ethereum’da, blob’lar Dencun yükseltmesiyle Danksharding prototipiyle birlikte tanıtılan geçici veri paketleridir. Bu, Rollup’ların düşük maliyetle ana ağa büyük miktarda işlem verisi göndermesine olanak tanır ve böylece blockchain durumunu kalıcı olarak artırmadan ölçeklenebilirliği artırır.

Bu, yedekliliği sağlar, ancak talep arttıkça darboğazlar oluşabilir. Mevcut modelde, Ethereum’un her tam düğümü, zincire gönderilen tüm Layer 2 blob’larını depolamak zorundadır.

PeerDAS, bu mantığı değiştiriyor. Her düğüm sadece blob’un yaklaşık sekizde birini depoluyor ve şifreli yeniden yapılandırma teknolojisiyle eksik veri parçalarını tamamlıyor. Bu tasarım, rastgele örnekleme yoluyla veri kullanılabilirliğini doğrular ve hata olasılığı son derece düşük, yaklaşık 10²⁰ ila 10²⁴ arasında.

Bu dağıtık depolama yöntemiyle, Ethereum teorik olarak blob throughput’unu 8 kat artırabilir ve düğüm operatörlerinin donanım veya bant genişliği yükseltmesine gerek kalmaz. Blob’ları sıkıştırılmış işlem verisi olarak yayınlayan Rollup’lar, muhtemelen en büyük faydayı görecek.

blob’un Ekonomisi ve Esnekliği

Fusaka yükseltmesi ayrıca blob’un fiyatlandırma ve yönetim mekanizmalarını yeniden şekillendiriyor.

Önemli bir düzenleme, EIP-7918’dir; bu, blob için asgari teminat ücretini getirir. Mevcut kurallar altında, yürütme katmanı gaz ücretleri baskın olduğunda, blob fiyatları sıfıra yakın seviyelere düşebilir; bu da verimsiz kullanım davranışlarını teşvik eder. Asgari teminat ücreti, blob kullanımının her zaman temel bir maliyetinin olmasını sağlar ve Layer 2’nin depolama ve bant genişliği maliyetlerini karşılamasını zorunlu kılar.

Bir diğer mekanizma ise EIP-7892’dir; bu, blob parametrelerini yalnızca ayarlayan bir dal (fork) getirir. Bu sayede Ethereum istemcileri, tam bir hard fork olmadan blob throughput’u ayarlayabilir ve geliştiricilerin Layer 2 ihtiyaçlarına esnek yanıt vermesine imkan tanır.

Saldırı Önlemlerinin Güçlendirilmesi

Ölçeklendirme, aynı zamanda Ethereum’un saldırı yüzeyini de genişletir. Fusaka yükseltmesi, ağın DoS saldırılarına karşı korunmasını sağlamak amacıyla çeşitli ayarlamalar içerir:

EIP-7823: MODEXP işleminin giriş boyutunu 8192 bitten sınırlar;

EIP-7825: Her işlem için Gas üst sınırını 2²⁴ birim olarak belirler;

EIP-7883: MODEXP’teki büyük üslerin Gas maliyetini artırır, böylece hesaplama yükü daha iyi yansıtılır.

EIP-7934: Yürütme katmanı blok boyutunu 10MB ile sınırlar.

Bu ayarlamalar, aşırı işlem veya büyük blokların istemciyi aşırı yüklemesi, yayılımın durması veya ağın kararsız hale gelmesi risklerini azaltır.

Kullanıcılar ve Geliştiriciler İçin Yeni Araçlar

Fusaka yükseltmesi, kullanılabilirliği artırmaya da odaklanıyor.

Kullanıcılar için, EIP-7917 ön onay desteği getirir. Bu, cüzdanların ve uygulamaların doğrulayıcıların teklif zaman çizelgesini önceden görmesini sağlar; böylece kullanıcılar, işlemlerinin sonraki bloklara alınacağını kesin olarak görebilir ve gecikmeleri azaltıp işlem onaylarındaki belirsizliği düşürebilir.

Geliştiriciler için, Fusaka yükseltmesi iki önemli yeni özellik sunar:

CLZ opcode, kriptografi algoritmaları ve sözleşme optimizasyonları için;

EIP-7951, yerel secp256r1 (P-256) imza doğrulama sağlar. Bu, donanım cihazları ve mobil sistemlerde yaygın olarak kullanılan bir elips eğrisi algoritmasıdır ve uyumluluğu ile hesaplama esnekliğini artırır.

Bu düzenlemeler, uygulama geliştiricilerin kullanımını kolaylaştırmayı ve yeni cüzdan tasarımları ile güvenlik modellerinin geliştirilmesini hedefler.

ETH Sahipleri İçin Bilgilendirme

Normal Ethereum kullanıcılarının, Fusaka yükseltmesi için herhangi bir işlem yapmasına gerek yoktur. Hesap bakiyesi, tokenler ve uygulamalar normal şekilde çalışmaya devam edecektir. Ethereum resmi sitesi, kullanıcıların ETH yükseltmesi veya transferi için sahtecilik girişimlerine karşı dikkatli olmalarını ve yükseltmenin böyle işlemler gerektirmediğini vurgulamaktadır.

Sorumluluk büyük ölçüde doğrulayıcılar ve düğüm operatörlerine düşer; onlar, yürütme ve konsensus katmanı istemcilerini güncellemek zorundadır. Koordinasyon çalışmaları hayati önemdedir: doğrulayıcılar güncellenmezse, ağda durma veya geçici bölünme riski ortaya çıkabilir.

Bir dizi test ağında başarılı testlerin ardından, Fusaka yükseltmesi 3 Aralık 2025’te Ethereum ana ağında devreye alınacak.

Fusaka Sonrası Ethereum’un Geleceği

Fusaka yükseltmesi, Ethereum’un yol haritasında en cesur adımlardan biridir. Bu, blob kapasitesini artırmak, savunmayı güçlendirmek ve geliştirme araçlarını güncellemek üç ana hedefi aynı anda gerçekleştirmeyi amaçlıyor.

Testler ve geliştirmeler devam ederken, istemci ekipleri PeerDAS performansı, blob fiyatlandırma modeli ve yürütme ile konsensus katmanı yazılım uyumluluğu üzerinde çalışıyor. Eğer yükseltme başarılı olursa, Fusaka, Ethereum’un önümüzdeki Layer 2 benimseme dalgasına yanıt verme ve ölçeklendirme kapasitesini artırma konusunda dönüm noktası olabilir.