Chương cuối của NFT và sự khởi đầu lại: Từ sự sụp đổ của bong bóng đến sự phục hồi tiềm năng

Một, sự suy giảm của cơn sốt NFT

Cuộc đua cuối cùng của thị trường NFT đã kết thúc với việc phát hành token của Pudgy Penguins, trong khi việc phát hành token của Doodles trên Solana chỉ gây ra phản ứng yếu ớt. Yuga Labs tiếp tục cắt giảm hoạt động kinh doanh của mình, thậm chí liên quan đến IP cốt lõi của họ là Cryptopunks. Các dự án NFT Bitcoin đã nổi lên trong làn sóng phục hồi cuối cùng của NFT cũng gần như về không, những câu chuyện từng khiến mọi người phát cuồng giờ đây đã trở thành quá khứ và không còn được chú ý.

10,000 dự án PFP (hình đại diện) NFT từng có một tầm nhìn tốt đẹp: một cộng đồng vừa phải hỗ trợ một dự án IP từ dưới lên hướng ra thế giới, điều này hoàn toàn khác với mô hình của các dự án IP truyền thống, nơi mà cần phải đầu tư khổng lồ vào nội dung trước. Các IP truyền thống như vũ trụ Marvel của Disney, Star Wars, thường cần nhiều năm tích lũy và đầu tư khổng lồ để có thể đi sâu vào lòng người và cuối cùng trở thành mỏ vàng.

So với đó, rào cản gia nhập NFT cực kỳ thấp, tốc độ tạo ra và tài sản hóa IP rất nhanh. Người sáng tạo chỉ cần trả một khoản phí Gas nhỏ để có thể bán tác phẩm trên Opensea, không cần đến phòng trưng bày, công ty đồ chơi hay đội ngũ chuyên nghiệp, một IP mới, một nghệ sĩ mới ra đời.

Tuy nhiên, với sự "điên cuồng xếp chồng" của BAYC và sự ra mắt thảm họa của sub-series Elemental của Azuki, định vị của NFT dần trở nên rõ ràng: nó giống như một loại hàng xa xỉ đắt tiền có lợi ích thành viên, chứ không phải là cổ phần hay đầu tư. Các dự án mong muốn người nắm giữ liên tục mua các sub-series để hỗ trợ phát triển IP sau này, nhưng cách làm này liên tục tiêu hao lợi ích của người nắm giữ series gốc, mâu thuẫn trong cộng đồng ngày càng gia tăng. Những ảo tưởng đẹp đẽ tan vỡ khi giá sàn giảm, chỉ còn lại những tranh cãi khác nhau.

Hai, Mô hình vận hành IP trong thế giới thực

Nếu coi NFT là món đồ chơi xa xỉ của thế hệ Z, thì nguyên nhân thịnh suy của nó trở nên rõ ràng hơn. Trong thời đại văn hóa ăn nhanh phát triển, thiếu hỗ trợ nội dung không phải là một thiếu sót chết người, chỉ cần hình thức cũng có thể nhanh chóng thu hút người mua. Trong thế giới thực, các món đồ chơi nổi tiếng như Bearbrick, B.Duck, Molly cũng thiếu hỗ trợ nội dung sâu sắc, nhưng lại nổi tiếng nhờ hình thức độc đáo.

Tuy nhiên, IP không có nội dung làm giá trị cốt lõi có thể trở nên lỗi thời bất cứ lúc nào. Bị hạn chế bởi văn hóa trong lĩnh vực tiền điện tử và tỷ lệ thành công thấp của các dự án NFT, các nhà phát triển thường liên tục phát hành các sản phẩm phụ quanh một IP duy nhất. Nhưng thực tế là, trước khi cốt lõi hình thành, cơn sốt đã qua.

So với đó, một công ty đồ chơi nổi tiếng đưa ra một câu trả lời khác. Công ty này có nguồn gốc từ một cửa hàng nhỏ ở Bắc Kinh, đã chuyển mình thông qua việc đại diện cho Sonny Angel. Khi bên giữ bản quyền thu hồi quyền đại diện độc quyền, công ty bắt đầu phát triển IP riêng. Năm 2016, công ty hợp tác với một nhà thiết kế ở Hồng Kông để ra mắt bộ sưu tập đồ chơi độc lập đầu tiên mang tên Molly, nhanh chóng trở nên phổ biến trên toàn quốc. Thông qua cách chơi hộp mù để kích thích nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng, công ty đã bắt đầu tăng trưởng nhanh chóng.

Mô hình kết hợp giữa gacha kiểu Nhật và đồ chơi cao cấp này cũng rất phổ biến trong cơn sốt NFT. Nghệ sĩ thiết kế các yếu tố cơ bản, các bên dự án kết hợp thành một loạt hình ảnh để bán và vận hành. Lần phát hành NFT đầu tiên thường cũng sử dụng hình thức hộp mù, các bên dự án sẽ trình diễn nhiều sự kết hợp hiếm để thu hút người mua.

Tuy nhiên, tại sao hàng chục nghìn dự án NFT thường thất bại, trong khi công ty này lại có cơ hội phục hồi? Chìa khóa nằm ở chỗ công ty không phụ thuộc vào một IP duy nhất, mà đã xây dựng một bức tường IP hoàn chỉnh. Hiện tại, công ty sở hữu 12 IP riêng, 25 IP độc quyền và hơn 50 IP hợp tác không độc quyền.

Sở thích của con người luôn thay đổi thất thường, chu kỳ sống của một IP đơn lẻ là có hạn. Nhưng nếu có hàng trăm lựa chọn trong tay, thì mọi chuyện sẽ khác đi rất nhiều. Ngày nay, một IP của công ty này đã bùng nổ ở châu Âu, Mỹ và Đông Nam Á, khả năng giữ giá của các món đồ chơi xung quanh nó được coi là "Mao Đài nhựa". Lí tưởng của Yuga Labs cuối cùng đã được hiện thực hóa trong Web2, điều này không phải là ngẫu nhiên.

Chúng ta cần suy nghĩ lại về bản chất của việc vận hành IP và con đường phát triển của các dự án NFT. Tại sao công ty này có thể đạt được độ cao như vậy mà không cần sự hỗ trợ của nội dung?

Ba, Con đường thực dụng của Pudgy Penguins

Sự thành công của Pudgy Penguins nằm ở tính thực dụng. Công nghệ NFT tự nó khó tạo ra sự khác biệt đáng kể, bất kể quy trình đúc được thiết kế tinh vi đến đâu, cuối cùng vẫn chỉ là một bức ảnh JPG. Thách thức thực sự của NFT nằm ở việc triển khai IP, điều này so với độ khó trong việc sản xuất 10.000 PFP là khác biệt hàng trăm lần. Một số dự án muốn xây dựng vũ trụ ảo hoặc làm anime, những ý tưởng này rất tuyệt nhưng chi phí lên tới hàng trăm triệu, cuối cùng chỉ có thể tìm kiếm sự hỗ trợ tài chính từ cộng đồng.

Trong thế giới bị nén chặt này, mọi người đều nóng vội. Những người nắm giữ muốn kiếm lợi nhanh chóng, trong khi các dự án mong muốn một bước lên mây. Rất ít dự án blue-chip sẵn sàng làm việc chăm chỉ, và cuối cùng thường thì người càng vội vàng sẽ ngã càng đau. Đội ngũ ban đầu của Pudgy Penguins cũng đã từng như vậy, sau khi danh tiếng bị tổn hại đã bán dự án với giá thấp.

Cho đến khi gặp được ông chủ mới Luca Netz, Pudgy Penguins mới tìm được hướng đi đúng đắn. Người này có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tiếp thị thực tế đã đưa dự án trở lại tầm cao mà nó xứng đáng có được. Luca Netz thực sự đang xây dựng một thương hiệu, quản lý một công ty cho những người sở hữu NFT. Từ tiếp thị đến đồ chơi nhồi bông và tương lai là trò chơi, từng bước đi của Pudgy Penguins đều vững chắc và ổn định, công ty có thể kiếm lợi nhuận và những người sở hữu cũng có thể hưởng lợi. Tất cả điều này không có gì đặc biệt, chỉ đơn giản là đang làm những điều cần thiết. Thực tế cho thấy, mô hình IP từ dưới lên là khả thi trong Web3, chỉ là rất ít dự án sẵn sàng hạ thấp bản thân.

Bốn, Đường đi tương lai

Con đường thành công thì đơn giản nhưng lại khó khăn. Giai đoạn phát triển tiếp theo của các dự án PFP cần phải vượt qua khuôn khổ tư duy vốn có trong thế giới tiền điện tử. Để trở thành Disney phiên bản Web3 tiếp theo, cần phải tích lũy một khối lượng lớn. Sự khan hiếm của NFT có phải đang phản tác dụng trong quá trình phổ biến hóa hay không, đó là một câu hỏi đáng để thảo luận. Nếu định nghĩa NFT là hàng tiêu dùng phong cách thì quy mô 10,000 có thể là quá hạn chế; nếu định nghĩa nó là tài sản và phương thức tài chính đặc trưng của Web3, thì IP cuối cùng vẫn cần phải chuyển đổi thành hàng tiêu dùng thực tế để thực hiện cam kết với cộng đồng, chứ không phải tung ra một loạt các phụ bản kỳ lạ.

Dựa trên văn hóa đặc thù của lĩnh vực tiền điện tử và các thuộc tính của NFT, việc tập trung lâu dài vào một IP duy nhất có thể khó duy trì. Làm thế nào để đổi mới dựa trên PFP hiện có? Làm thế nào để mở rộng một dự án duy nhất thành một nhà máy IP? Điều này có thể yêu cầu chúng ta chấp nhận một số ý tưởng mới, giới thiệu nhiều công nghệ và cách chơi hơn.

Năm, Ý nghĩa của việc phát hành token

Ý nghĩa của việc phát hành token trong các dự án NFT vẫn chưa rõ ràng. Cách làm này giống như sự khai thác của người trên đối với người dưới, và cũng là sự pha loãng giá trị của NFT gốc. Nó có thể chỉ là một cách để dự án tìm kiếm một lối thoát thanh khoản nhanh chóng.

Từ APE đến DOOD, những đồng token này đều giống như các biến thể của đồng tiền ảo. Chúng thường mang lại cho người nắm giữ quyền lợi như nhận phần thưởng từ giao dịch trên chuỗi khi staking, quyền mua sắm vật phẩm trong vũ trụ ảo, quyền quản trị, và nhiều chức năng khác. Trong lý tưởng, điều này nên tạo ra một vòng tròn tích cực giữa người nắm giữ, người staking và các nhà phát triển. Nhưng thực tế là, chúng giống như một dạng không khí, rơi vào vòng lặp xấu với giá NFT giảm, lợi nhuận khai thác giảm và giá token giảm.

Đối với những người nắm giữ NFT ban đầu, mặc dù token phân tán một số cổ tức và quyền lợi, nhưng họ thường nhận được một lượng airdrop lớn trong sự kiện phát hành token (TGE), vì vậy rất ít người phàn nàn. Tuy nhiên, về lâu dài, đây thực sự là một sự pha loãng, và cách phân phối của một số dự án thậm chí còn là sự cướp bóc trắng trợn.

Sự nóng bỏng ngắn hạn chắc chắn là quan trọng, nhưng sự sống còn lâu dài của dự án mới là điều cốt yếu. Đừng để việc phát hành token trở thành điểm dừng cuối của dự án.

Kết luận

Trong thời đại nhanh chóng và được thúc đẩy bởi dopamine này, chúng ta đã chứng kiến sự trỗi dậy của nhiều IP mới trong Web2. Về lý thuyết, NFT nên có sự phát triển tốt trong thời đại này vì nó có nhiều đặc tính không thể thay thế. Bốn năm trước, tôi đã coi nó là "Mao Đài trên mạng", nhưng thực tế đã biến thành "Hoa tulip trên mạng". Mặc dù rất ít người sẵn sàng xây dựng lại từ đống đổ nát, nhưng tôi tin rằng dưới đống đổ nát đó chắc chắn ẩn chứa hạt giống của IP hot tiếp theo.