Logic cơ bản của trò chơi thanh khoản: DEX làm thế nào để tái cấu trúc phân phối quyền lực tài chính
Trong thị trường tài chính, nhà đầu tư nhỏ lẻ thường được coi là người tiếp nhận thụ động khi các nhà đầu tư tổ chức rút lui. Cơ chế của sàn giao dịch tập trung trong lĩnh vực tiền điện tử càng khuếch đại sự bất đối xứng này. Tuy nhiên, với sự phát triển của sàn giao dịch phi tập trung (DEX), các DEX sổ lệnh mới đang phân bổ lại quyền lực thanh khoản thông qua các cơ chế đổi mới. Bài viết này sẽ phân tích cách các DEX xuất sắc đạt được sự phân tách thanh khoản giữa nhà đầu tư nhỏ lẻ và tổ chức từ góc độ kiến trúc công nghệ, cơ chế khuyến khích và mô hình quản trị.
Thanh khoản phân tầng: Từ gánh vác thụ động đến tái cấu trúc quyền lực
Thách thức thanh khoản của DEX truyền thống
Trong mô hình tạo lập thị trường tự động sớm, việc các nhà đầu tư nhỏ cung cấp thanh khoản tiềm ẩn rủi ro đáng kể. Lấy một DEX làm ví dụ, vị thế trung bình của nhà đầu tư nhỏ chỉ là 29.000 USD, chủ yếu phân bố trong các bể nhỏ; trong khi đó, các tổ chức dẫn dắt các bể giao dịch lớn với vị thế trung bình là 3,7 triệu USD. Trong cấu trúc này, khi các tổ chức bán tháo lớn, các bể thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ sẽ chịu ảnh hưởng đầu tiên, trở thành vùng đệm cho sự sụt giảm giá, hình thành "cái bẫy thoát thanh khoản".
Sự cần thiết của phân tầng thanh khoản
Nghiên cứu cho thấy, thị trường DEX đã xuất hiện phân tầng chuyên môn hóa: nhà đầu tư cá nhân chiếm 93% tổng số nhà cung cấp thanh khoản, nhưng 65-85% thanh khoản thực tế được cung cấp bởi một số ít tổ chức. Sự phân tầng này là kết quả tất yếu của việc tối ưu hóa hiệu quả thị trường. DEX xuất sắc cần thông qua thiết kế cơ chế để phân tách quản lý "thanh khoản đuôi dài" của nhà đầu tư cá nhân và "thanh khoản cốt lõi" của tổ chức, chẳng hạn như cơ chế quỹ mà một DEX đã triển khai, sẽ phân bổ stablecoin do nhà đầu tư cá nhân gửi vào các quỹ con do tổ chức dẫn dắt thông qua thuật toán, vừa đảm bảo độ sâu thanh khoản, vừa tránh để nhà đầu tư cá nhân trực tiếp chịu tác động từ các giao dịch lớn.
Cơ chế kỹ thuật: Xây dựng tường lửa thanh khoản
Cải cách mô hình sổ lệnh
DEX sử dụng sổ lệnh thông qua đổi mới công nghệ để xây dựng cơ chế bảo vệ thanh khoản đa lớp, mục tiêu cốt lõi là tách biệt nhu cầu thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ với hành vi giao dịch lớn của các tổ chức, tránh việc nhà đầu tư nhỏ lẻ phải chịu đựng sự biến động mạnh của thị trường. Thiết kế tường lửa thanh khoản cần cân nhắc giữa hiệu quả, tính minh bạch và khả năng tách biệt rủi ro, cốt lõi nằm ở việc phối hợp giữa cấu trúc hỗn hợp trên chuỗi và ngoài chuỗi, vừa đảm bảo quyền tự chủ của tài sản người dùng, vừa chống lại sự biến động của thị trường và các thao tác ác ý đối với quỹ thanh khoản.
Mô hình hỗn hợp xử lý các hoạt động khớp lệnh và các thao tác tần suất cao khác bên ngoài chuỗi, tận dụng đặc điểm độ trễ thấp và băng thông cao, nâng cao đáng kể tốc độ thực hiện giao dịch, tránh vấn đề trượt giá do tắc nghẽn mạng. Đồng thời, thanh toán trên chuỗi đảm bảo tính an toàn và minh bạch của việc tự lưu ký tài sản. Nhiều DEX thông qua sổ lệnh ngoài chuỗi để khớp giao dịch, hoàn thành thanh toán cuối cùng trên chuỗi, vừa giữ lại lợi thế cốt lõi phi tập trung, vừa đạt được hiệu quả giao dịch gần giống như sàn giao dịch tập trung.
Tính riêng tư của sổ đặt hàng ngoại tuyến giảm thiểu việc thông tin giao dịch bị lộ trước, hiệu quả kìm hãm các hành vi như chạy trước và tấn công sandwich. Mô hình hỗn hợp cho phép kết nối các thuật toán chuyên nghiệp, thông qua việc quản lý linh hoạt các bể thanh khoản ngoại tuyến, cung cấp mức chênh lệch giá mua bán và độ sâu chặt chẽ hơn. Một giao thức áp dụng mô hình tạo thị trường tự động ảo, kết hợp với cơ chế bổ sung thanh khoản ngoại tuyến, đã giảm thiểu vấn đề trượt giá cao của các nhà tạo thị trường tự động hoàn toàn trên chuỗi.
Xử lý tính toán phức tạp ngoài chuỗi để giảm tiêu thụ Gas trên chuỗi, chỉ cần xử lý các bước thanh toán quan trọng trên chuỗi. Kiến trúc hợp đồng mẫu đơn của một DEX kết hợp nhiều thao tác hồ bơi vào một hợp đồng duy nhất, giảm thêm chi phí Gas lên đến 99%, cung cấp cơ sở kỹ thuật cho khả năng mở rộng của mô hình hỗn hợp. Mô hình hỗn hợp hỗ trợ tích hợp sâu với các thành phần như oracle, giao thức cho vay, v.v. Một giao thức sử dụng oracle để thu thập dữ liệu giá ngoài chuỗi, kết hợp với cơ chế thanh toán trên chuỗi, thực hiện các chức năng phức tạp của giao dịch phái sinh.
Xây dựng chiến lược tường lửa thanh khoản phù hợp với nhu cầu thị trường
Tường lửa thanh khoản duy trì sự ổn định của pool thanh khoản thông qua các biện pháp kỹ thuật, ngăn chặn các hành vi thao túng và biến động thị trường gây ra rủi ro hệ thống. Các phương pháp phổ biến bao gồm việc áp dụng khóa thời gian khi rút tiền, ngăn chặn việc rút vốn cao dẫn đến tình trạng khan hiếm thanh khoản ngay lập tức. Khi thị trường biến động mạnh, khóa thời gian có thể giảm thiểu rút vốn do hoảng sợ, bảo vệ lợi nhuận của các nhà cung cấp lâu dài, đồng thời ghi lại thời gian khóa một cách minh bạch qua hợp đồng thông minh, đảm bảo tính công bằng.
Dựa trên việc giám sát thời gian thực tỷ lệ tài sản trong pool thanh khoản bằng oracle, thiết lập ngưỡng động để kích hoạt cơ chế quản lý rủi ro. Khi tỷ lệ của một tài sản trong pool vượt quá giới hạn đã thiết lập, tạm dừng các giao dịch liên quan hoặc tự động gọi thuật toán cân bằng lại, tránh mở rộng tổn thất không thường xuyên. Thiết kế phần thưởng theo cấp bậc dựa trên thời gian khóa và mức độ đóng góp, những người cung cấp tài sản khóa lâu dài có thể hưởng chia sẻ phí giao dịch cao hơn hoặc khuyến khích bằng token quản trị, từ đó khuyến khích tính ổn định. Một tính năng mới của DEX cho phép các nhà phát triển tùy chỉnh quy tắc khuyến khích, tăng cường độ gắn bó.
Triển khai hệ thống giám sát thời gian thực ngoài chuỗi, nhận diện các mẫu giao dịch bất thường và kích hoạt cơ chế ngắt mạch trên chuỗi. Tạm dừng các cặp giao dịch cụ thể hoặc hạn chế các đơn hàng lớn, tương tự như cơ chế "ngắt mạch" trong tài chính truyền thống. Đảm bảo an toàn hợp đồng thông qua xác minh hình thức và kiểm toán bên thứ ba, đồng thời áp dụng thiết kế mô-đun hỗ trợ nâng cấp khẩn cấp. Giới thiệu mô hình hợp đồng đại lý, cho phép sửa chữa lỗ hổng mà không cần di chuyển Thanh khoản, tránh tái diễn các sự kiện an ninh nghiêm trọng.
Nghiên cứu trường hợp
Một DEX: Thực hành hoàn toàn phi tập trung theo mô hình sổ lệnh
Dự án này sẽ duy trì sổ lệnh ở bên ngoài chuỗi, tạo thành kiến trúc hỗn hợp giữa sổ lệnh bên ngoài và thanh toán trên chuỗi. Mạng lưới phi tập trung được tạo thành từ các nút xác thực sẽ ghép nối giao dịch theo thời gian thực, chỉ thực hiện thanh toán cuối cùng thông qua ứng dụng chuỗi sau khi giao dịch thành công. Thiết kế này sẽ cách ly tác động của giao dịch tần suất cao lên thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ ở bên ngoài chuỗi, trên chuỗi chỉ xử lý kết quả, tránh việc nhà đầu tư nhỏ lẻ bị lộ diện trực tiếp trước những biến động giá do các lệnh rút lớn gây ra. Sử dụng mô hình giao dịch không Gas, chỉ thu phí giao dịch theo tỷ lệ sau khi giao dịch thành công, tránh việc nhà đầu tư nhỏ lẻ phải gánh chịu chi phí Gas cao do việc rút tần suất cao, giảm thiểu nguy cơ bị động trở thành "rút lui thanh khoản".
Nhà đầu tư cá nhân khi staking token có thể nhận được lợi nhuận từ stablecoin, trong khi các tổ chức cần staking token để trở thành nút xác thực, tham gia duy trì sổ lệnh ngoại tuyến và nhận được lợi nhuận cao hơn. Thiết kế phân tầng này tách biệt lợi nhuận của nhà đầu tư cá nhân và chức năng của nút tổ chức, giảm thiểu xung đột lợi ích. Niêm yết không cần sự cho phép và tách biệt thanh khoản, thông qua thuật toán phân phối stablecoin do nhà đầu tư cá nhân cung cấp vào các bể con khác nhau, tránh việc bể tài sản đơn lẻ bị tác động bởi giao dịch lớn. Người nắm giữ token quyết định tỷ lệ phân phối phí giao dịch, thêm cặp giao dịch mới và các tham số khác thông qua bỏ phiếu trên chuỗi, tổ chức không thể đơn phương sửa đổi quy tắc gây thiệt hại cho lợi ích của nhà đầu tư cá nhân.
Một giao thức: Hàng rào thanh khoản của stablecoin
Khi người dùng ký quỹ ETH để tạo ra stablecoin trung tính, giao thức tự động mở một vị thế bán hợp đồng vĩnh viễn ETH tương đương tại sàn giao dịch tập trung để thực hiện việc phòng ngừa rủi ro. Nhà đầu tư nhỏ lẻ nắm giữ stablecoin chỉ chịu trách nhiệm về lợi suất ký quỹ ETH và chênh lệch lãi suất tài chính, tránh việc phải tiếp xúc trực tiếp với sự biến động giá của thị trường. Khi giá stablecoin lệch khỏi 1 đô la, nhà đầu tư chênh lệch giá cần phải thông qua hợp đồng trên chuỗi để rút tài sản ký quỹ, kích hoạt cơ chế điều chỉnh động, ngăn chặn các tổ chức thao túng giá thông qua việc bán tháo tập trung.
Nhà đầu tư nhỏ lẻ ký quỹ stablecoin để nhận token lợi nhuận, nguồn lợi nhuận đến từ phần thưởng staking ETH và tỷ lệ phí vốn; trong khi đó, các tổ chức cung cấp thanh khoản trên chuỗi thông qua việc tạo thị trường để nhận thêm khuyến khích, hai loại vai trò có nguồn lợi nhuận được tách biệt về mặt vật lý. Tiêm token thưởng vào pool stablecoin của một DEX nhất định, đảm bảo rằng nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể đổi lấy với trượt giá thấp, tránh việc phải chịu áp lực bán từ các tổ chức do thiếu thanh khoản. Kế hoạch trong tương lai sẽ thông qua token quản trị để kiểm soát loại tài sản thế chấp và tỷ lệ phòng ngừa, cộng đồng có thể bỏ phiếu để hạn chế việc các tổ chức thực hiện các hoạt động đòn bẩy quá mức.
Một giao thức: Thị trường linh hoạt và kiểm soát giá trị giao thức
Dự án xây dựng một mô hình giao dịch hợp đồng sổ lệnh hiệu quả với việc khớp lệnh ngoài chuỗi và thanh toán trên chuỗi. Tài sản của người dùng áp dụng cơ chế tự quản lý, tất cả tài sản đều được lưu trữ trong hợp đồng thông minh trên chuỗi, đảm bảo rằng nền tảng không thể sử dụng vốn trái phép, ngay cả khi nền tảng ngừng hoạt động, người dùng vẫn có thể rút tiền ép buộc để đảm bảo an toàn. Hợp đồng hỗ trợ nạp và rút tiền tài sản đa chuỗi một cách liền mạch, và được thiết kế không cần KYC, người dùng chỉ cần kết nối ví hoặc tài khoản mạng xã hội là có thể giao dịch, đồng thời miễn phí Gas giúp giảm đáng kể chi phí giao dịch. Ngoài ra, giao dịch giao ngay một cách đổi mới hỗ trợ mua bán tài sản đa chuỗi chỉ bằng một cú nhấp chuột, loại bỏ quy trình cầu nối chuỗi tốn thời gian và chi phí bổ sung, đặc biệt phù hợp cho giao dịch tài sản đa chuỗi hiệu quả.
Năng lực cạnh tranh cốt lõi của dự án này đến từ thiết kế đột phá của hạ tầng cơ sở. Thông qua chứng minh không kiến thức và kiến trúc Rollup tổng hợp, dự án đã giải quyết các vấn đề phân mảnh thanh khoản, chi phí giao dịch cao và độ phức tạp giữa các chuỗi mà DEX truyền thống phải đối mặt. Khả năng tổng hợp thanh khoản đa chuỗi của nó sẽ tích hợp các tài sản phân tán trên các mạng khác nhau, hình thành các bể thanh khoản sâu, người dùng không cần phải chuyển chuỗi để có được mức giá giao dịch tốt nhất. Đồng thời, công nghệ zk-Rollup cho phép xử lý giao dịch hàng loạt ngoài chuỗi, kết hợp với chứng minh đệ quy để tối ưu hóa hiệu quả xác minh, khiến cho thông lượng gần đạt mức của sàn giao dịch tập trung, chi phí giao dịch chỉ bằng một phần rất nhỏ so với các nền tảng tương tự. So với DEX được tối ưu hóa cho một chuỗi, dự án này nhờ khả năng tương tác giữa các chuỗi và cơ chế niêm yết tài sản thống nhất, mang đến cho người dùng trải nghiệm giao dịch linh hoạt hơn với rào cản thấp.
Sàn giao dịch: Cách mạng về quyền riêng tư và hiệu quả dựa trên ZK Rollup
Sàn giao dịch này áp dụng công nghệ không biết, kết hợp sâu sắc các thuộc tính riêng tư với độ sâu thanh khoản của sổ lệnh. Người dùng có thể xác minh tính hợp lệ của giao dịch một cách ẩn danh mà không cần tiết lộ chi tiết vị thế để ngăn chặn các cuộc tấn công và rò rỉ thông tin, giải quyết thành công vấn đề ngành "không thể có được cả tính minh bạch và sự riêng tư". Thông qua Merkle Tree, hàng triệu giao dịch băm được tổng hợp thành một băm gốc duy nhất trên chuỗi, làm giảm đáng kể chi phí lưu trữ trên chuỗi và tiêu thụ Gas khi đưa lên chuỗi. Bằng cách kết hợp Merkle Tree và xác minh trên chuỗi, cung cấp cho nhà đầu tư lẻ trải nghiệm cấp sàn giao dịch tập trung và bảo mật cấp sàn giao dịch phi tập trung trong "giải pháp không thỏa hiệp".
Trong thiết kế bể thanh khoản, đã áp dụng mô hình hỗn hợp, thông qua hợp đồng thông minh liên kết liền mạch giữa việc trao đổi stablecoin của người dùng và token thanh khoản, kết hợp lợi thế của tính minh bạch trên chuỗi và hiệu quả ngoài chuỗi. Khi người dùng cố gắng rời khỏi bể thanh khoản, sẽ có độ trễ được đưa vào để ngăn chặn việc ra vào thường xuyên gây ra sự bất ổn trong khối lượng cung cấp thanh khoản trên thị trường. Cơ chế này có thể giảm thiểu rủi ro trượt giá, tăng cường sự ổn định của bể thanh khoản và bảo vệ lợi ích của những người cung cấp thanh khoản lâu dài, ngăn chặn những kẻ thao túng thị trường và các nhà giao dịch cơ hội lợi dụng sự biến động của thị trường để kiếm lợi.
Tại các sàn giao dịch tập trung truyền thống, khách hàng có vốn lớn khi rút thanh khoản phải phụ thuộc vào thanh khoản của tất cả người dùng trong sổ lệnh, dễ dẫn đến việc bán tháo. Nhưng cơ chế tạo lập thị trường phòng ngừa của sàn giao dịch này có thể cân bằng hiệu quả cung cấp thanh khoản, giúp các nhà đầu tư tổ chức khi rút không phải quá phụ thuộc vào vốn của nhà đầu tư nhỏ lẻ, để nhà đầu tư nhỏ lẻ không phải gánh chịu rủi ro quá cao. Thích hợp hơn cho các nhà giao dịch chuyên nghiệp có đòn bẩy cao, trượt giá thấp và ghét thao túng thị trường.
Hướng đi tương lai: Khả năng dân chủ hóa thanh khoản
Tương lai, thiết kế tính thanh khoản DEX có thể xuất hiện hai nhánh phát triển: mạng lưới thanh khoản toàn cầu và sinh thái đồng quản trị. Mạng lưới thanh khoản toàn cầu phá vỡ các hòn đảo thông qua công nghệ tương tác đa chuỗi, đạt được hiệu quả vốn tối đa, nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể nhận được trải nghiệm giao dịch tối ưu thông qua "chuyển giao đa chuỗi không cảm nhận". Sinh thái đồng quản trị thì thông qua đổi mới thiết kế cơ chế, chuyển đổi quản trị DAO từ "quyền lực vốn" sang "quyền xác nhận đóng góp", nhà đầu tư nhỏ lẻ và tổ chức hình thành sự cân bằng động trong cuộc chơi.
Tập hợp thanh khoản chuỗi chéo: Từ phân mảnh đến mạng lưới thanh khoản toàn cầu
Đường dẫn này sử dụng giao thức giao tiếp chuỗi chéo để xây dựng hạ tầng cơ sở, đạt được đồng bộ dữ liệu theo thời gian thực và chuyển nhượng tài sản giữa các chuỗi, loại bỏ sự phụ thuộc vào cầu nối tập trung. Thông qua chứng minh không kiến thức hoặc công nghệ xác thực nút nhẹ, đảm bảo tính an toàn và tức thì của các giao dịch chuỗi chéo.
Kết hợp mô hình dự đoán AI và phân tích dữ liệu trên chuỗi, định tuyến thông minh sẽ tự động chọn hồ thanh khoản tối ưu của chuỗi. Ví dụ, khi việc bán tháo ETH trên một chuỗi nào đó dẫn đến việc tăng trượt giá, hệ thống có thể ngay lập tức phân tách thanh khoản từ các hồ có trượt giá thấp trên các chuỗi khác và thực hiện hoán đổi nguyên tử để hoàn thành việc phòng ngừa chéo chuỗi, giảm chi phí tác động cho các hồ nhỏ lẻ.
Hoặc thiết kế và phát triển giao thức tổng hợp thanh khoản đa chuỗi với tầng thanh khoản thống nhất, cho phép người dùng truy cập một điểm vào nhiều bể thanh khoản chuỗi. Quỹ sử dụng mô hình "thanh khoản như một dịch vụ", phân bổ theo nhu cầu đến các chuỗi khác nhau và tự động cân bằng chênh lệch giá giữa các chuỗi thông qua robot chênh lệch giá, tối đa hóa hiệu quả vốn. Giới thiệu quỹ bảo hiểm đa chuỗi và mô hình phí động, điều chỉnh phí bảo hiểm dựa trên tần suất sử dụng thanh khoản và mức độ an toàn của các chuỗi khác nhau.
Cân bằng trò chơi trong quản trị DAO: Từ độc quyền của cá voi đến cơ chế đa dạng kiểm soát
Khác với lộ trình trước đó, việc quản trị DAO điều chỉnh trọng số bỏ phiếu một cách linh hoạt. Trọng số bỏ phiếu của token quản trị tăng theo thời gian nắm giữ, khuyến khích các thành viên trong tổ chức tham gia lâu dài vào quản trị cộng đồng và ngăn chặn thao túng ngắn hạn. Kết hợp với hành vi trên chuỗi để điều chỉnh trọng số một cách linh hoạt, tránh việc tập trung quyền lực do việc nắm giữ lớn.
Kết hợp với hệ thống hai nhánh hiện có, các quyết định cốt lõi liên quan đến phân bổ thanh khoản cần phải đồng thời đáp ứng "số phiếu tổng cộng vượt quá một nửa" và "số lượng địa chỉ nhỏ lẻ vượt quá một nửa", nhằm ngăn chặn việc các nhà đầu tư lớn kiểm soát một cách đơn phương. Các nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể ủy thác quyền biểu quyết cho "nút治理" được chứng nhận danh tiếng.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
Cải cách quyền lực tài chính thông qua đổi mới DEX: Thanh khoản phân lớp và tường lửa công nghệ bảo vệ lợi ích của bán lẻ
Logic cơ bản của trò chơi thanh khoản: DEX làm thế nào để tái cấu trúc phân phối quyền lực tài chính
Trong thị trường tài chính, nhà đầu tư nhỏ lẻ thường được coi là người tiếp nhận thụ động khi các nhà đầu tư tổ chức rút lui. Cơ chế của sàn giao dịch tập trung trong lĩnh vực tiền điện tử càng khuếch đại sự bất đối xứng này. Tuy nhiên, với sự phát triển của sàn giao dịch phi tập trung (DEX), các DEX sổ lệnh mới đang phân bổ lại quyền lực thanh khoản thông qua các cơ chế đổi mới. Bài viết này sẽ phân tích cách các DEX xuất sắc đạt được sự phân tách thanh khoản giữa nhà đầu tư nhỏ lẻ và tổ chức từ góc độ kiến trúc công nghệ, cơ chế khuyến khích và mô hình quản trị.
Thanh khoản phân tầng: Từ gánh vác thụ động đến tái cấu trúc quyền lực
Thách thức thanh khoản của DEX truyền thống
Trong mô hình tạo lập thị trường tự động sớm, việc các nhà đầu tư nhỏ cung cấp thanh khoản tiềm ẩn rủi ro đáng kể. Lấy một DEX làm ví dụ, vị thế trung bình của nhà đầu tư nhỏ chỉ là 29.000 USD, chủ yếu phân bố trong các bể nhỏ; trong khi đó, các tổ chức dẫn dắt các bể giao dịch lớn với vị thế trung bình là 3,7 triệu USD. Trong cấu trúc này, khi các tổ chức bán tháo lớn, các bể thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ sẽ chịu ảnh hưởng đầu tiên, trở thành vùng đệm cho sự sụt giảm giá, hình thành "cái bẫy thoát thanh khoản".
Sự cần thiết của phân tầng thanh khoản
Nghiên cứu cho thấy, thị trường DEX đã xuất hiện phân tầng chuyên môn hóa: nhà đầu tư cá nhân chiếm 93% tổng số nhà cung cấp thanh khoản, nhưng 65-85% thanh khoản thực tế được cung cấp bởi một số ít tổ chức. Sự phân tầng này là kết quả tất yếu của việc tối ưu hóa hiệu quả thị trường. DEX xuất sắc cần thông qua thiết kế cơ chế để phân tách quản lý "thanh khoản đuôi dài" của nhà đầu tư cá nhân và "thanh khoản cốt lõi" của tổ chức, chẳng hạn như cơ chế quỹ mà một DEX đã triển khai, sẽ phân bổ stablecoin do nhà đầu tư cá nhân gửi vào các quỹ con do tổ chức dẫn dắt thông qua thuật toán, vừa đảm bảo độ sâu thanh khoản, vừa tránh để nhà đầu tư cá nhân trực tiếp chịu tác động từ các giao dịch lớn.
Cơ chế kỹ thuật: Xây dựng tường lửa thanh khoản
Cải cách mô hình sổ lệnh
DEX sử dụng sổ lệnh thông qua đổi mới công nghệ để xây dựng cơ chế bảo vệ thanh khoản đa lớp, mục tiêu cốt lõi là tách biệt nhu cầu thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ với hành vi giao dịch lớn của các tổ chức, tránh việc nhà đầu tư nhỏ lẻ phải chịu đựng sự biến động mạnh của thị trường. Thiết kế tường lửa thanh khoản cần cân nhắc giữa hiệu quả, tính minh bạch và khả năng tách biệt rủi ro, cốt lõi nằm ở việc phối hợp giữa cấu trúc hỗn hợp trên chuỗi và ngoài chuỗi, vừa đảm bảo quyền tự chủ của tài sản người dùng, vừa chống lại sự biến động của thị trường và các thao tác ác ý đối với quỹ thanh khoản.
Mô hình hỗn hợp xử lý các hoạt động khớp lệnh và các thao tác tần suất cao khác bên ngoài chuỗi, tận dụng đặc điểm độ trễ thấp và băng thông cao, nâng cao đáng kể tốc độ thực hiện giao dịch, tránh vấn đề trượt giá do tắc nghẽn mạng. Đồng thời, thanh toán trên chuỗi đảm bảo tính an toàn và minh bạch của việc tự lưu ký tài sản. Nhiều DEX thông qua sổ lệnh ngoài chuỗi để khớp giao dịch, hoàn thành thanh toán cuối cùng trên chuỗi, vừa giữ lại lợi thế cốt lõi phi tập trung, vừa đạt được hiệu quả giao dịch gần giống như sàn giao dịch tập trung.
Tính riêng tư của sổ đặt hàng ngoại tuyến giảm thiểu việc thông tin giao dịch bị lộ trước, hiệu quả kìm hãm các hành vi như chạy trước và tấn công sandwich. Mô hình hỗn hợp cho phép kết nối các thuật toán chuyên nghiệp, thông qua việc quản lý linh hoạt các bể thanh khoản ngoại tuyến, cung cấp mức chênh lệch giá mua bán và độ sâu chặt chẽ hơn. Một giao thức áp dụng mô hình tạo thị trường tự động ảo, kết hợp với cơ chế bổ sung thanh khoản ngoại tuyến, đã giảm thiểu vấn đề trượt giá cao của các nhà tạo thị trường tự động hoàn toàn trên chuỗi.
Xử lý tính toán phức tạp ngoài chuỗi để giảm tiêu thụ Gas trên chuỗi, chỉ cần xử lý các bước thanh toán quan trọng trên chuỗi. Kiến trúc hợp đồng mẫu đơn của một DEX kết hợp nhiều thao tác hồ bơi vào một hợp đồng duy nhất, giảm thêm chi phí Gas lên đến 99%, cung cấp cơ sở kỹ thuật cho khả năng mở rộng của mô hình hỗn hợp. Mô hình hỗn hợp hỗ trợ tích hợp sâu với các thành phần như oracle, giao thức cho vay, v.v. Một giao thức sử dụng oracle để thu thập dữ liệu giá ngoài chuỗi, kết hợp với cơ chế thanh toán trên chuỗi, thực hiện các chức năng phức tạp của giao dịch phái sinh.
Xây dựng chiến lược tường lửa thanh khoản phù hợp với nhu cầu thị trường
Tường lửa thanh khoản duy trì sự ổn định của pool thanh khoản thông qua các biện pháp kỹ thuật, ngăn chặn các hành vi thao túng và biến động thị trường gây ra rủi ro hệ thống. Các phương pháp phổ biến bao gồm việc áp dụng khóa thời gian khi rút tiền, ngăn chặn việc rút vốn cao dẫn đến tình trạng khan hiếm thanh khoản ngay lập tức. Khi thị trường biến động mạnh, khóa thời gian có thể giảm thiểu rút vốn do hoảng sợ, bảo vệ lợi nhuận của các nhà cung cấp lâu dài, đồng thời ghi lại thời gian khóa một cách minh bạch qua hợp đồng thông minh, đảm bảo tính công bằng.
Dựa trên việc giám sát thời gian thực tỷ lệ tài sản trong pool thanh khoản bằng oracle, thiết lập ngưỡng động để kích hoạt cơ chế quản lý rủi ro. Khi tỷ lệ của một tài sản trong pool vượt quá giới hạn đã thiết lập, tạm dừng các giao dịch liên quan hoặc tự động gọi thuật toán cân bằng lại, tránh mở rộng tổn thất không thường xuyên. Thiết kế phần thưởng theo cấp bậc dựa trên thời gian khóa và mức độ đóng góp, những người cung cấp tài sản khóa lâu dài có thể hưởng chia sẻ phí giao dịch cao hơn hoặc khuyến khích bằng token quản trị, từ đó khuyến khích tính ổn định. Một tính năng mới của DEX cho phép các nhà phát triển tùy chỉnh quy tắc khuyến khích, tăng cường độ gắn bó.
Triển khai hệ thống giám sát thời gian thực ngoài chuỗi, nhận diện các mẫu giao dịch bất thường và kích hoạt cơ chế ngắt mạch trên chuỗi. Tạm dừng các cặp giao dịch cụ thể hoặc hạn chế các đơn hàng lớn, tương tự như cơ chế "ngắt mạch" trong tài chính truyền thống. Đảm bảo an toàn hợp đồng thông qua xác minh hình thức và kiểm toán bên thứ ba, đồng thời áp dụng thiết kế mô-đun hỗ trợ nâng cấp khẩn cấp. Giới thiệu mô hình hợp đồng đại lý, cho phép sửa chữa lỗ hổng mà không cần di chuyển Thanh khoản, tránh tái diễn các sự kiện an ninh nghiêm trọng.
Nghiên cứu trường hợp
Một DEX: Thực hành hoàn toàn phi tập trung theo mô hình sổ lệnh
Dự án này sẽ duy trì sổ lệnh ở bên ngoài chuỗi, tạo thành kiến trúc hỗn hợp giữa sổ lệnh bên ngoài và thanh toán trên chuỗi. Mạng lưới phi tập trung được tạo thành từ các nút xác thực sẽ ghép nối giao dịch theo thời gian thực, chỉ thực hiện thanh toán cuối cùng thông qua ứng dụng chuỗi sau khi giao dịch thành công. Thiết kế này sẽ cách ly tác động của giao dịch tần suất cao lên thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ ở bên ngoài chuỗi, trên chuỗi chỉ xử lý kết quả, tránh việc nhà đầu tư nhỏ lẻ bị lộ diện trực tiếp trước những biến động giá do các lệnh rút lớn gây ra. Sử dụng mô hình giao dịch không Gas, chỉ thu phí giao dịch theo tỷ lệ sau khi giao dịch thành công, tránh việc nhà đầu tư nhỏ lẻ phải gánh chịu chi phí Gas cao do việc rút tần suất cao, giảm thiểu nguy cơ bị động trở thành "rút lui thanh khoản".
Nhà đầu tư cá nhân khi staking token có thể nhận được lợi nhuận từ stablecoin, trong khi các tổ chức cần staking token để trở thành nút xác thực, tham gia duy trì sổ lệnh ngoại tuyến và nhận được lợi nhuận cao hơn. Thiết kế phân tầng này tách biệt lợi nhuận của nhà đầu tư cá nhân và chức năng của nút tổ chức, giảm thiểu xung đột lợi ích. Niêm yết không cần sự cho phép và tách biệt thanh khoản, thông qua thuật toán phân phối stablecoin do nhà đầu tư cá nhân cung cấp vào các bể con khác nhau, tránh việc bể tài sản đơn lẻ bị tác động bởi giao dịch lớn. Người nắm giữ token quyết định tỷ lệ phân phối phí giao dịch, thêm cặp giao dịch mới và các tham số khác thông qua bỏ phiếu trên chuỗi, tổ chức không thể đơn phương sửa đổi quy tắc gây thiệt hại cho lợi ích của nhà đầu tư cá nhân.
Một giao thức: Hàng rào thanh khoản của stablecoin
Khi người dùng ký quỹ ETH để tạo ra stablecoin trung tính, giao thức tự động mở một vị thế bán hợp đồng vĩnh viễn ETH tương đương tại sàn giao dịch tập trung để thực hiện việc phòng ngừa rủi ro. Nhà đầu tư nhỏ lẻ nắm giữ stablecoin chỉ chịu trách nhiệm về lợi suất ký quỹ ETH và chênh lệch lãi suất tài chính, tránh việc phải tiếp xúc trực tiếp với sự biến động giá của thị trường. Khi giá stablecoin lệch khỏi 1 đô la, nhà đầu tư chênh lệch giá cần phải thông qua hợp đồng trên chuỗi để rút tài sản ký quỹ, kích hoạt cơ chế điều chỉnh động, ngăn chặn các tổ chức thao túng giá thông qua việc bán tháo tập trung.
Nhà đầu tư nhỏ lẻ ký quỹ stablecoin để nhận token lợi nhuận, nguồn lợi nhuận đến từ phần thưởng staking ETH và tỷ lệ phí vốn; trong khi đó, các tổ chức cung cấp thanh khoản trên chuỗi thông qua việc tạo thị trường để nhận thêm khuyến khích, hai loại vai trò có nguồn lợi nhuận được tách biệt về mặt vật lý. Tiêm token thưởng vào pool stablecoin của một DEX nhất định, đảm bảo rằng nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể đổi lấy với trượt giá thấp, tránh việc phải chịu áp lực bán từ các tổ chức do thiếu thanh khoản. Kế hoạch trong tương lai sẽ thông qua token quản trị để kiểm soát loại tài sản thế chấp và tỷ lệ phòng ngừa, cộng đồng có thể bỏ phiếu để hạn chế việc các tổ chức thực hiện các hoạt động đòn bẩy quá mức.
Một giao thức: Thị trường linh hoạt và kiểm soát giá trị giao thức
Dự án xây dựng một mô hình giao dịch hợp đồng sổ lệnh hiệu quả với việc khớp lệnh ngoài chuỗi và thanh toán trên chuỗi. Tài sản của người dùng áp dụng cơ chế tự quản lý, tất cả tài sản đều được lưu trữ trong hợp đồng thông minh trên chuỗi, đảm bảo rằng nền tảng không thể sử dụng vốn trái phép, ngay cả khi nền tảng ngừng hoạt động, người dùng vẫn có thể rút tiền ép buộc để đảm bảo an toàn. Hợp đồng hỗ trợ nạp và rút tiền tài sản đa chuỗi một cách liền mạch, và được thiết kế không cần KYC, người dùng chỉ cần kết nối ví hoặc tài khoản mạng xã hội là có thể giao dịch, đồng thời miễn phí Gas giúp giảm đáng kể chi phí giao dịch. Ngoài ra, giao dịch giao ngay một cách đổi mới hỗ trợ mua bán tài sản đa chuỗi chỉ bằng một cú nhấp chuột, loại bỏ quy trình cầu nối chuỗi tốn thời gian và chi phí bổ sung, đặc biệt phù hợp cho giao dịch tài sản đa chuỗi hiệu quả.
Năng lực cạnh tranh cốt lõi của dự án này đến từ thiết kế đột phá của hạ tầng cơ sở. Thông qua chứng minh không kiến thức và kiến trúc Rollup tổng hợp, dự án đã giải quyết các vấn đề phân mảnh thanh khoản, chi phí giao dịch cao và độ phức tạp giữa các chuỗi mà DEX truyền thống phải đối mặt. Khả năng tổng hợp thanh khoản đa chuỗi của nó sẽ tích hợp các tài sản phân tán trên các mạng khác nhau, hình thành các bể thanh khoản sâu, người dùng không cần phải chuyển chuỗi để có được mức giá giao dịch tốt nhất. Đồng thời, công nghệ zk-Rollup cho phép xử lý giao dịch hàng loạt ngoài chuỗi, kết hợp với chứng minh đệ quy để tối ưu hóa hiệu quả xác minh, khiến cho thông lượng gần đạt mức của sàn giao dịch tập trung, chi phí giao dịch chỉ bằng một phần rất nhỏ so với các nền tảng tương tự. So với DEX được tối ưu hóa cho một chuỗi, dự án này nhờ khả năng tương tác giữa các chuỗi và cơ chế niêm yết tài sản thống nhất, mang đến cho người dùng trải nghiệm giao dịch linh hoạt hơn với rào cản thấp.
Sàn giao dịch: Cách mạng về quyền riêng tư và hiệu quả dựa trên ZK Rollup
Sàn giao dịch này áp dụng công nghệ không biết, kết hợp sâu sắc các thuộc tính riêng tư với độ sâu thanh khoản của sổ lệnh. Người dùng có thể xác minh tính hợp lệ của giao dịch một cách ẩn danh mà không cần tiết lộ chi tiết vị thế để ngăn chặn các cuộc tấn công và rò rỉ thông tin, giải quyết thành công vấn đề ngành "không thể có được cả tính minh bạch và sự riêng tư". Thông qua Merkle Tree, hàng triệu giao dịch băm được tổng hợp thành một băm gốc duy nhất trên chuỗi, làm giảm đáng kể chi phí lưu trữ trên chuỗi và tiêu thụ Gas khi đưa lên chuỗi. Bằng cách kết hợp Merkle Tree và xác minh trên chuỗi, cung cấp cho nhà đầu tư lẻ trải nghiệm cấp sàn giao dịch tập trung và bảo mật cấp sàn giao dịch phi tập trung trong "giải pháp không thỏa hiệp".
Trong thiết kế bể thanh khoản, đã áp dụng mô hình hỗn hợp, thông qua hợp đồng thông minh liên kết liền mạch giữa việc trao đổi stablecoin của người dùng và token thanh khoản, kết hợp lợi thế của tính minh bạch trên chuỗi và hiệu quả ngoài chuỗi. Khi người dùng cố gắng rời khỏi bể thanh khoản, sẽ có độ trễ được đưa vào để ngăn chặn việc ra vào thường xuyên gây ra sự bất ổn trong khối lượng cung cấp thanh khoản trên thị trường. Cơ chế này có thể giảm thiểu rủi ro trượt giá, tăng cường sự ổn định của bể thanh khoản và bảo vệ lợi ích của những người cung cấp thanh khoản lâu dài, ngăn chặn những kẻ thao túng thị trường và các nhà giao dịch cơ hội lợi dụng sự biến động của thị trường để kiếm lợi.
Tại các sàn giao dịch tập trung truyền thống, khách hàng có vốn lớn khi rút thanh khoản phải phụ thuộc vào thanh khoản của tất cả người dùng trong sổ lệnh, dễ dẫn đến việc bán tháo. Nhưng cơ chế tạo lập thị trường phòng ngừa của sàn giao dịch này có thể cân bằng hiệu quả cung cấp thanh khoản, giúp các nhà đầu tư tổ chức khi rút không phải quá phụ thuộc vào vốn của nhà đầu tư nhỏ lẻ, để nhà đầu tư nhỏ lẻ không phải gánh chịu rủi ro quá cao. Thích hợp hơn cho các nhà giao dịch chuyên nghiệp có đòn bẩy cao, trượt giá thấp và ghét thao túng thị trường.
Hướng đi tương lai: Khả năng dân chủ hóa thanh khoản
Tương lai, thiết kế tính thanh khoản DEX có thể xuất hiện hai nhánh phát triển: mạng lưới thanh khoản toàn cầu và sinh thái đồng quản trị. Mạng lưới thanh khoản toàn cầu phá vỡ các hòn đảo thông qua công nghệ tương tác đa chuỗi, đạt được hiệu quả vốn tối đa, nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể nhận được trải nghiệm giao dịch tối ưu thông qua "chuyển giao đa chuỗi không cảm nhận". Sinh thái đồng quản trị thì thông qua đổi mới thiết kế cơ chế, chuyển đổi quản trị DAO từ "quyền lực vốn" sang "quyền xác nhận đóng góp", nhà đầu tư nhỏ lẻ và tổ chức hình thành sự cân bằng động trong cuộc chơi.
Tập hợp thanh khoản chuỗi chéo: Từ phân mảnh đến mạng lưới thanh khoản toàn cầu
Đường dẫn này sử dụng giao thức giao tiếp chuỗi chéo để xây dựng hạ tầng cơ sở, đạt được đồng bộ dữ liệu theo thời gian thực và chuyển nhượng tài sản giữa các chuỗi, loại bỏ sự phụ thuộc vào cầu nối tập trung. Thông qua chứng minh không kiến thức hoặc công nghệ xác thực nút nhẹ, đảm bảo tính an toàn và tức thì của các giao dịch chuỗi chéo.
Kết hợp mô hình dự đoán AI và phân tích dữ liệu trên chuỗi, định tuyến thông minh sẽ tự động chọn hồ thanh khoản tối ưu của chuỗi. Ví dụ, khi việc bán tháo ETH trên một chuỗi nào đó dẫn đến việc tăng trượt giá, hệ thống có thể ngay lập tức phân tách thanh khoản từ các hồ có trượt giá thấp trên các chuỗi khác và thực hiện hoán đổi nguyên tử để hoàn thành việc phòng ngừa chéo chuỗi, giảm chi phí tác động cho các hồ nhỏ lẻ.
Hoặc thiết kế và phát triển giao thức tổng hợp thanh khoản đa chuỗi với tầng thanh khoản thống nhất, cho phép người dùng truy cập một điểm vào nhiều bể thanh khoản chuỗi. Quỹ sử dụng mô hình "thanh khoản như một dịch vụ", phân bổ theo nhu cầu đến các chuỗi khác nhau và tự động cân bằng chênh lệch giá giữa các chuỗi thông qua robot chênh lệch giá, tối đa hóa hiệu quả vốn. Giới thiệu quỹ bảo hiểm đa chuỗi và mô hình phí động, điều chỉnh phí bảo hiểm dựa trên tần suất sử dụng thanh khoản và mức độ an toàn của các chuỗi khác nhau.
Cân bằng trò chơi trong quản trị DAO: Từ độc quyền của cá voi đến cơ chế đa dạng kiểm soát
Khác với lộ trình trước đó, việc quản trị DAO điều chỉnh trọng số bỏ phiếu một cách linh hoạt. Trọng số bỏ phiếu của token quản trị tăng theo thời gian nắm giữ, khuyến khích các thành viên trong tổ chức tham gia lâu dài vào quản trị cộng đồng và ngăn chặn thao túng ngắn hạn. Kết hợp với hành vi trên chuỗi để điều chỉnh trọng số một cách linh hoạt, tránh việc tập trung quyền lực do việc nắm giữ lớn.
Kết hợp với hệ thống hai nhánh hiện có, các quyết định cốt lõi liên quan đến phân bổ thanh khoản cần phải đồng thời đáp ứng "số phiếu tổng cộng vượt quá một nửa" và "số lượng địa chỉ nhỏ lẻ vượt quá một nửa", nhằm ngăn chặn việc các nhà đầu tư lớn kiểm soát một cách đơn phương. Các nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể ủy thác quyền biểu quyết cho "nút治理" được chứng nhận danh tiếng.