Khủng hoảng quản trị OpenAI: Nhìn từ góc độ DAO về cải cách cấu trúc tổ chức

Gần đây, gã khổng lồ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo OpenAI đã rơi vào một cuộc khủng hoảng quản trị. Cuộc tranh cãi này đã gợi lên những suy nghĩ sâu sắc trong ngành về mô hình quản trị tổ chức, trong đó không ít người đã đề xuất chuyển OpenAI thành một tổ chức tự trị phi tập trung (DAO). Mặc dù mô hình DAO không hoàn hảo, nhưng cấu trúc quản trị hiện tại của OpenAI thực sự có nhiều vấn đề. Nếu có thể rút ra một số tinh hoa từ kinh nghiệm quản trị của DAO, có thể sẽ tránh được những cuộc khủng hoảng như vậy.

OpenAI là một tổ chức phi lợi nhuận cam kết phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát an toàn (AGI) và mang lại lợi ích cho toàn nhân loại, về bản chất là một tổ chức tạo ra hàng hóa công. Điều này phù hợp với mục đích của nhiều DAO. Tuy nhiên, sự bất ổn nội bộ gần đây của OpenAI không phải do cấu trúc tổ chức của nó, mà là do sự mơ hồ và không hợp lý của các quy tắc quản trị.

Hiện tại, Hội đồng quản trị của OpenAI chỉ còn lại 6 người, thấp hơn nhiều so với quy mô ban đầu là 9 người. Là cơ quan ra quyết định cao nhất, hội đồng đã không kịp thời bổ sung thành viên, dẫn đến quyền lực ra quyết định bị tập trung quá mức. Điều đáng lo ngại hơn là những quyết định quan trọng như việc thay thế Giám đốc điều hành Sam Altman lại được một số thành viên hội đồng quyết định trong các cuộc họp không công khai, không hỏi ý kiến của toàn bộ hội đồng và cũng không xem xét lập trường của các bên liên quan khác.

Ngay cả những công ty niêm yết có lợi nhuận cũng cần phải đưa vào các giám đốc độc lập để nâng cao tính minh bạch trong quản trị, tốt hơn để đại diện cho các cổ đông nhỏ và lợi ích công cộng. Đối với OpenAI, một tổ chức quan trọng liên quan đến sự phát triển công nghệ cơ bản, an ninh xã hội và ngay cả số phận của nhân loại, mặc dù đã có các giám đốc bên ngoài gia nhập, nhưng rõ ràng hệ thống này chưa phát huy được tác dụng đầy đủ. OpenAI không chỉ cần đưa vào nhiều lực lượng cân bằng hơn, như đại diện nhân viên, mà còn cần xây dựng một cơ chế quản trị hiệu quả hơn.

Tham khảo mô hình quản trị của DAO, có lẽ việc thiết kế một cấu trúc quản trị vững chắc, minh bạch và bao trùm hơn cho OpenAI là một hướng đi đáng để thảo luận. Cần lưu ý rằng, khi DAO được đề xuất lần đầu, ý tưởng cốt lõi của nó là xây dựng một hệ thống tự biện minh thông qua mã, nhằm giảm thiểu can thiệp của con người ở mức tối đa. Tuy nhiên, trong thực tế, DAO thường cần sự điều phối chính trị của con người, điều này ở một mức độ nào đó đã đi ngược lại với ý tưởng tự chủ ban đầu.

Thú vị là, mục tiêu của AGI cũng theo đuổi tính tự chủ. OpenAI trong định nghĩa tổ chức của mình đã chỉ rõ rằng, AGI là một hệ thống tự chủ cao, có khả năng vượt qua hiệu suất con người trong hầu hết các công việc có giá trị kinh tế cao. Từ góc độ nguyên tắc sâu sắc hơn, AGI và DAO đều nhằm xây dựng một hệ thống thực sự tự chủ, có thể hoạt động mà không cần kiểm soát bên ngoài. Vậy, đối mặt với những hệ thống tự chủ như vậy, chúng ta nên quản lý như thế nào? Là nên phụ thuộc nhiều hơn vào việc căn chỉnh và huấn luyện các giá trị con người bên trong, hay là thêm nhiều ràng buộc bên ngoài? Đây là vấn đề cần phải suy nghĩ trong quá trình phát triển từ mô hình ngôn ngữ lớn đến AGI.

Những diễn biến mới nhất của cuộc khủng hoảng OpenAI cho thấy tới 90% nhân viên sẵn sàng từ chức và theo chân Sam Altman. Hiện tượng này phản ánh một cuộc tranh luận kinh điển trong lĩnh vực DAO những năm gần đây: rốt cuộc, quy tắc do mã lập trình quy định có quan trọng hơn, hay sự đồng thuận trong cộng đồng mới là yếu tố then chốt?

Mặc dù các quy tắc và ràng buộc có thể tạo ra nhiều sự đồng thuận, nhưng sự đồng thuận thực sự vĩ đại thường không phải được xây dựng từ các quy tắc. Chỉ có cảm giác sứ mệnh và giá trị văn hóa chung mới có thể thực sự đạt được sự đồng cảm và nhất quán sâu sắc. Chúng ta đã biết cách tạo ra sự đồng cảm này giữa con người với nhau, nhưng đối với AI, vấn đề này vẫn còn chưa được giải quyết.