CBDC vs Stablecoin: Tương lai ai sẽ giành quyền thống trị tiền tệ toàn cầu?

Khi người tiêu dùng từ bỏ tiền mặt và chính phủ Mỹ dưới sự lãnh đạo của Trump ủng hộ tài sản tiền điện tử, các cơ quan tiền tệ toàn cầu đang đối mặt với áp lực tiến hóa. Chính phủ Mỹ hỗ trợ sự phát triển của tiền kỹ thuật số (Stablecoin) được quản lý tư nhân và phi tập trung dựa trên đồng đô la, trong khi Ngân hàng Trung ương châu Âu và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc lại chọn con đường ngược lại: phát triển tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương như đồng euro kỹ thuật số và đồng nhân dân tệ kỹ thuật số (CBDC) để củng cố sự kiểm soát của họ đối với dòng chảy tiền tệ. Hai phương pháp hoàn toàn khác nhau này phản ánh cuộc cạnh tranh toàn cầu về ảnh hưởng trong tương lai đối với thanh toán và tài chính. Bloomberg đã công bố một bài viết phân tích sâu về sự khác biệt cơ bản giữa CBDC và Stablecoin, các rủi ro tiềm ẩn cũng như tình hình quản lý.

Sự phân kỳ chiến lược tiền tệ toàn cầu: Phân chia các phe CBDC và Stablecoin

Trong cơn sóng tiền kỹ thuật số, các cơ quan tiền tệ của các quốc gia đã áp dụng hai chiến lược hoàn toàn khác nhau:

• Khối Mỹ (Ổn định coin thống trị): Chính phủ Trump rõ ràng phản đối đồng USD kỹ thuật số CBDC, thay vào đó ủng hộ các tổ chức tư nhân phát hành ổn định coin tham chiếu bằng USD. Họ tin tưởng rằng việc đưa ổn định coin được hỗ trợ bởi USD vào tài chính chính thống sẽ củng cố vị thế thống trị của Mỹ trong thanh toán toàn cầu, mở ra một kỷ nguyên “đô la hóa”.
• Khối EU-Á (CBDC chiếm ưu thế): Do Ngân hàng Trung ương Châu Âu và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đại diện, lựa chọn phát triển phiên bản kỹ thuật số của đồng tiền quốc gia (CBDC), nhằm đối phó với thách thức từ các đồng tiền mã hóa tư nhân có thể đe dọa quyền kiểm soát của họ đối với lưu thông tiền tệ trong nền kinh tế quốc gia.

Mặc dù Stablecoin và tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) đều tương đối mới và chưa được thử nghiệm đầy đủ, nhưng cuộc cạnh tranh xung quanh chúng đã trở thành một trò chơi lớn liên quan đến ảnh hưởng tài chính toàn cầu.

CBDC và stablecoin lần lượt là gì?

（Nguồn: Bloomberg）

Mặc dù cả hai đều được sử dụng cho giao dịch kỹ thuật số, nhưng CBDC và Stablecoin về bản chất thì khác nhau rất lớn.

An toàn và rủi ro:

CBDC lý thuyết có rủi ro thấp nhất, vì nó đại diện trực tiếp cho khoản nợ của ngân hàng trung ương. Ngược lại, Stablecoin với tư cách là tiền tư nhân luôn có một số rủi ro nhất định. Ví dụ, sự sụp đổ của Stablecoin thuật toán TerraUSD/Luna vào năm 2022 đã gây ra thiệt hại 60 tỷ USD; vào năm 2023, USDC của Circle cũng đã từng tạm thời mất liên kết xuống 0,85 USD do dự trữ bị cuốn vào sự kiện sụp đổ của Ngân hàng Silicon Valley.

Sự tăng trưởng của Stablecoin và rủi ro tiềm ẩn

Sau khi Tổng thống Trump ký ban hành “Đạo luật GENIUS” thiết lập khung pháp lý, sự phát triển của Stablecoin tại Mỹ đã bước vào kỷ nguyên “đô la hóa” tiếp theo. Nghiên cứu của Artemis cho thấy, đạo luật này đã thúc đẩy khối lượng giao dịch Stablecoin tăng 70%. Stablecoin không chỉ được các nhà đầu tư tiền điện tử sử dụng để chuyển tiền giữa các tài sản tiền điện tử khác nhau hoặc chuyển tiền giữa các CEX chính thống khác nhau, mà còn được coi là một phương tiện để nâng cao tốc độ và hiệu quả giao dịch của hệ thống ngân hàng truyền thống tại Mỹ.

(Nguồn: Bloomberg)

Tuy nhiên, việc áp dụng rộng rãi stablecoin đang đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro:

• Rủi ro quản lý: Nếu chính phủ không thực hiện các yêu cầu kiểm soát và minh bạch tương tự như ngân hàng, việc chuyển đổi quy mô lớn sang stablecoin có thể dẫn đến rửa tiền, trốn thuế và gian lận quy mô lớn.
• Rủi ro tập trung: Stablecoin lớn nhất Tether (USDT) gắn liền với đồng đô la, nhưng đơn vị phát hành của nó là một công ty có trụ sở tại El Salvador, có thẩm quyền không phải là trung tâm tài chính toàn cầu.
• Rủi ro về công suất mạng: Mặc dù các blockchain mới hơn như Solana được thiết kế để tăng tốc độ giao dịch, nhưng các blockchain như Bitcoin và Ethereum đã từng gặp phải tình trạng thời gian chờ kéo dài và phí cao do sự gia tăng đột ngột của hoạt động giao dịch.
• Rủi ro từ hacker và kẻ trộm: Ví tiền điện tử thường là mục tiêu của hacker và kẻ trộm, một khi bị đánh cắp, người tiêu dùng hầu như không có quyền truy cứu.

tiến triển toàn cầu của CBDC và những bất lợi tiềm ẩn

Hiện tại, chưa có bất kỳ nền kinh tế lớn nào triển khai hoàn toàn CBDC. Các quốc gia thị trường mới nổi như Bahamas, Nigeria và Jamaica đã tiên phong trong việc phát hành tiền kỹ thuật số. Đồng nhân dân tệ kỹ thuật số của Trung Quốc vẫn đang trong giai đoạn thí điểm, trong khi Ngân hàng trung ương châu Âu dự kiến sẽ phát hành đồng euro kỹ thuật số vào giữa năm 2029.

Động lực của CBDC: Ngoài việc chống lại mối đe dọa từ tài sản tiền điện tử tư nhân, CBDC còn có thể giảm chi phí thanh toán kỹ thuật số, tăng tốc độ thanh toán và có thể buộc các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán như Visa và Mastercard giảm phí thông qua việc tăng cường cạnh tranh. Đồng thời, CBDC cũng là một phương tiện để châu Âu đối phó với rủi ro địa chính trị, tránh phụ thuộc quá mức vào mạng lưới thanh toán của Mỹ.

Nhược điểm của CBDC:

• Rủi ro trung gian tài chính: Do CBDC là khoản nợ của ngân hàng trung ương, các ngân hàng thương mại không thể sử dụng nó làm vốn cho vay, vì vậy sự gia tăng sử dụng CBDC có thể làm suy yếu vai trò quan trọng của ngân hàng trong việc cung cấp tài chính cho các doanh nghiệp và cá nhân. Ngân hàng Trung ương Châu Âu dự định thiết lập giới hạn nắm giữ cho đồng Euro kỹ thuật số (thường là 3.000 Euro) để đối phó với rủi ro này.
• Rủi ro về quyền riêng tư: Mỗi lần thanh toán kỹ thuật số đều để lại dấu vết, gây ra lo ngại của công chúng về việc chính phủ giám sát. Mặc dù các ngân hàng trung ương của các quốc gia tuyên bố sẽ cân bằng giữa quyền riêng tư và tính minh bạch, nhưng đây vẫn là rào cản chính mà CBDC phải đối mặt.

Kết luận

Cạnh tranh giữa CBDC và stablecoin không chỉ là lựa chọn về công nghệ, mà còn là cuộc chiến giữa hai trại lớn trên thế giới về quyền thống trị tiền tệ trong tương lai và quyền kiểm soát tài chính. Hoa Kỳ củng cố vị thế của đồng đô la trên toàn cầu thông qua việc hỗ trợ stablecoin, trong khi châu Âu và Trung Quốc cố gắng duy trì chủ quyền tiền tệ quốc gia và sự ổn định tài chính thông qua CBDC. Khi thị trường tài sản tiền điện tử ngày càng trưởng thành, các bên tham gia thị trường và các chính phủ sẽ học hỏi và điều chỉnh trong thực tiễn. Tuy nhiên, bất kể là CBDC hay stablecoin, tính minh bạch, an ninh và tác động đến hệ thống ngân hàng sẽ là những vấn đề cốt lõi cần được giải quyết trước khi triển khai rộng rãi.