Nhà tạo lập thị trường trong giao dịch tiền điện tử: Hướng dẫn đầy đủ về cơ chế và các thành viên thị trường

Thị trường maker — là các tác nhân chủ chốt trong hạ tầng giao dịch tiền điện tử, đảm bảo dòng chảy thanh khoản liên tục trên các sàn giao dịch. Nếu bạn từng tự hỏi “thị trường maker trong crypto là gì”, thì hãy biết rằng đó là các nhà giao dịch chuyên biệt hoặc hệ thống thuật toán, đồng thời đặt lệnh mua và bán cùng lúc, tạo điều kiện cho các thành viên khác thực hiện giao dịch ngay lập tức mà không cần chờ đối tác.

Tại sao các maker lại quan trọng đối với hệ sinh thái

Hãy tưởng tượng bạn muốn mua Bitcoin với giá hiện tại là $86.82K, nhưng trên sàn không có người bán — bạn sẽ phải chờ đợi vô thời hạn. Chính lúc này, các maker xuất hiện. Thiếu họ, thị trường crypto sẽ gặp các vấn đề nghiêm trọng: spread quá rộng giữa giá mua và bán, biến động cực đoan và không thể thực hiện các giao dịch lớn.

Các maker giải quyết vấn đề này bằng cách liên tục “lấp đầy” sổ lệnh của mình bằng các lệnh đặt. Đây không phải là từ thiện — họ kiếm lợi nhuận từ spread, tức là chênh lệch giữa giá mua và bán. Micro-commission này, nhân lên hàng nghìn lần, trở thành nguồn thu nhập ổn định.

Cách hoạt động cụ thể của cơ chế maker

Quy trình maker gồm nhiều lớp:

Đặt lệnh hai chiều: maker cùng lúc đặt lệnh mua Bitcoin ở $86,810 và lệnh bán ở $86,820. Spread 10 đô la — là lợi nhuận tiềm năng trên mỗi cặp giao dịch.

Quản lý vị thế tự động: khi trader chấp nhận giá bán $86,820, maker ngay lập tức đặt lệnh mua mới. Quá trình này lặp đi lặp lại hàng nghìn lần, tạo ra dòng thu nhập đáng kể. Các maker hiện đại sử dụng thuật toán giao dịch tần suất cao (HFT), thực hiện hàng trăm giao dịch mỗi giây.

Hedging rủi ro: maker không giữ vị thế một cách đơn thuần. Họ cân bằng danh mục, giao dịch trên nhiều sàn cùng lúc và giảm thiểu tác động của biến động giá. Các bot giao dịch tiên tiến phân tích độ sâu thanh khoản, độ biến động và luồng lệnh trong thời gian thực, điều chỉnh spread một cách linh hoạt.

Maker vs Taker: ai là ai

Hai loại thành viên này là hai mặt của cùng một đồng xu. Maker tạo thanh khoản qua các lệnh giới hạn chờ thực thi. Taker tiêu thụ thanh khoản, thực hiện ngay các lệnh có sẵn theo giá thị trường hiện tại.

Ví dụ: bạn muốn mua Bitcoin ngay lập tức — bạn là taker, chấp nhận giá bán hiện có. Còn maker, người đã đặt giá này cách đây một giờ — họ nhận spread của mình.

Sự cân bằng giữa hai bên là cực kỳ quan trọng. Nếu không có maker, taker không có gì để nhận. Nếu không có taker, maker không thể kiếm spread. Một hệ sinh thái lành mạnh cần cả hai.

Các maker hàng đầu ngành trong năm 2025

Wintermute — biểu tượng của giao dịch thuật toán. Tính đến tháng 2 năm 2025, công ty quản lý $237 triệu đô la trên hơn 300 tài sản on-chain và cung cấp thanh khoản trên hơn 50 sàn. Tổng khối lượng giao dịch đạt gần $6 nghìn tỷ (tính đến tháng 11 năm 2024). Điểm mạnh: phủ sóng toàn cầu rộng rãi và chiến lược thuật toán tiên tiến. Điểm yếu: ít chú ý đến các token niche và dự án mới.

GSR — công ty với hơn 10 năm kinh nghiệm, chuyên về maker, OTC và phái sinh. Đến tháng 2 năm 2025, đã đầu tư vào hơn 100 dự án crypto hàng đầu. Hoạt động trên hơn 60 sàn, cung cấp hỗ trợ thanh khoản sâu. Ưu điểm: tập trung vào ra mắt token mới, nhược điểm: chủ yếu tập trung vào các dự án lớn và chi phí cao cho các công ty nhỏ.

Amber Group — quản lý khoảng $1.5 tỷ vốn giao dịch cho hơn 2000 khách hàng tổ chức. Tổng khối lượng giao dịch vượt quá $1 nghìn tỷ (tháng 2 năm 2025). Ưu điểm: dịch vụ dựa trên AI, quản lý rủi ro toàn diện. Nhược điểm: yêu cầu đầu vào cao, không phù hợp cho các dự án nhỏ.

Keyrock — thành lập năm 2017, xử lý hơn 550,000 giao dịch mỗi ngày trên hơn 1,300 thị trường qua 85 sàn. Cung cấp dịch vụ maker, OTC, desk quyền chọn và giải pháp kho quỹ. Điểm mạnh: tiếp cận dữ liệu, giải pháp cá nhân hóa. Điểm yếu: ít nguồn lực hơn các gã khổng lồ, ít nổi tiếng hơn trong cộng đồng.

DWF Labs — công ty đầu tư và maker Web3. Tính đến tháng 2 năm 2025, hỗ trợ danh mục hơn 700 dự án, trong đó 20% Top-100 và 35% Top-1000 theo CoinMarketCap. Hoạt động trên hơn 60 sàn hàng đầu, trên thị trường spot và phái sinh. Ưu điểm: đầu tư giai đoạn sớm, giải pháp OTC cạnh tranh. Nhược điểm: chỉ làm việc với các dự án Tier-1, quy trình tuyển chọn nghiêm ngặt.

Maker thay đổi các sàn giao dịch như thế nào

Maker cung cấp bốn lợi ích then chốt cho các nền tảng giao dịch:

Thanh khoản như tăng cường: liên tục cung cấp lệnh giúp đảm bảo khối lượng đủ lớn để thực hiện các giao dịch lớn một cách trơn tru. Không có maker, mua 10 BTC có thể đẩy giá tăng 5-10%, còn với họ thì gần như không đáng kể.

Ổn định biến động: trong các đợt bán tháo hoảng loạn, maker duy trì cầu, còn trong các đợt tăng mạnh, họ cung cấp cung. Họ như các bộ giảm chấn của thị trường, đặc biệt với altcoin có khối lượng thấp.

Khám phá giá: các báo giá liên tục của maker giúp thị trường xác định đúng giá trị thực của tài sản dựa trên cung cầu thực, chứ không phải dựa trên các đồn đoán hoặc thanh khoản ảo.

Thu hút trader và doanh thu: thị trường thanh khoản thu hút các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức, từ đó tăng khối lượng và doanh thu phí. Các sàn tích cực hợp tác với maker để hỗ trợ các token mới niêm yết, cung cấp thanh khoản ngay lập tức cho các tài sản mới ra mắt.

Rủi ro của maker: điều gì có thể sai

Dù mang lại lợi ích, maker cũng đối mặt với các rủi ro nghiêm trọng.

Biến động thị trường có thể phá sản maker chưa chuẩn bị. Chuyển động giá đột ngột chống lại vị thế sẽ gây thua lỗ. Nếu hệ thống không thể điều chỉnh lệnh kịp thời, tổn thất có thể rất lớn.

Rủi ro tồn kho: maker giữ lượng lớn crypto. Nếu giá Bitcoin đột ngột giảm 20%, họ sẽ chịu thiệt hại lớn, đặc biệt trên các thị trường ít thanh khoản.

Sự cố kỹ thuật: dựa vào hệ thống HFT có thể dễ bị tấn công mạng, lỗi thuật toán và trễ mạng. Một lỗi nhỏ có thể dẫn đến thực thi lệnh theo giá thảm khốc.

Không rõ pháp lý: ở một số quốc gia, maker có thể bị xem là thao túng thị trường. Luật pháp thay đổi liên tục tạo ra sự không chắc chắn cho các nhà vận hành toàn cầu, trong khi chi phí tuân thủ pháp luật tăng nhanh.

Kết luận: maker như xương sống của thị trường crypto

Maker không chỉ là thành viên của thị trường, họ là kiến trúc sư của thanh khoản và sự ổn định, giúp crypto hoạt động trơn tru. Không có sự hiện diện liên tục và trí tuệ thuật toán của họ, hệ sinh thái crypto sẽ rơi vào hỗn loạn: spread rộng, khối lượng thấp, không thể thực hiện các giao dịch lớn.

Vai trò của họ càng ngày càng được củng cố bởi tính 24/7 của thị trường crypto, đòi hỏi thanh khoản liên tục, khác với cổ phiếu truyền thống. Maker giải quyết nhiệm vụ này bằng tự động hóa, thuật toán và nguồn vốn hàng tỷ đô la.

Tuy nhiên, maker không phải là thánh. Họ đối mặt với các rủi ro vật chất từ biến động, lỗi công nghệ và pháp lý. Chính vì vậy, các công ty lớn, có vốn mạnh và công nghệ tiên tiến chiếm ưu thế trong lĩnh vực này.

Theo sự phát triển của thị trường crypto, vai trò của maker sẽ càng ngày càng quan trọng hơn. Họ là chìa khóa chuyển đổi crypto từ sàn cá cược đầu cơ thành thị trường tài sản kỹ thuật số trưởng thành, hiệu quả và mở cửa cho tất cả mọi người.