Hiệu ứng tháng 1 vẫn còn là một mẫu giao dịch đáng tin cậy vào năm 2025 không?

Khi các nhà đầu tư chuẩn bị chiến lược cho năm tới, nhiều người tự hỏi liệu tháng 1 có thực sự mang lại lợi nhuận cho thị trường hay xu hướng theo mùa này đã trở nên lỗi thời. Hiệu ứng tháng 1 đã từ lâu là chủ đề bàn luận của các nhà giao dịch và nhà phân tích tài chính, gợi ý rằng thị trường cổ phiếu thường vượt trội trong tháng đầu tiên của năm dương lịch. Tuy nhiên, bằng chứng ngày càng nhiều cho thấy mô hình này có thể không còn giữ được sức dự đoán như trước nữa.

Phân biệt Thực Tế Và Những Lời Đồn Thổi Về Thị Trường

Trong nhiều thập kỷ, hiệu ứng tháng 1 dường như là một hiện tượng thực sự của thị trường. Dữ liệu từ năm 1974 ban đầu ủng hộ lý thuyết này, với trung bình lợi nhuận tháng 1 trong 30 năm từ 1974 đến 1993 là 1.85%. Tuy nhiên, hiệu suất đã giảm rõ rệt kể từ đó.

Phân tích hiệu suất thị trường từ 1993 đến 2023 cho thấy một sự thay đổi đáng chú ý. Lợi nhuận trung bình tháng 1 giảm xuống còn 0.28%, xếp thứ tám trong số mười hai tháng chứ không còn đứng đầu nữa. Thậm chí còn rõ ràng hơn, dữ liệu 31 năm gần đây từ ETF SPY cho thấy tháng 1 ghi nhận lợi nhuận khoảng 58% thời gian, so với thất bại 42%. Đó gần như không khác gì một lần tung đồng xu.

Goldman Sachs chính thức tuyên bố sự kết thúc của mô hình thị trường này vào năm 2017, dựa trên hai thập kỷ nghiên cứu cho thấy lợi nhuận tháng 1 đã bị xói mòn so với các chuẩn mực lịch sử. Những gì từng được xem là tín hiệu giao dịch đáng tin cậy ngày càng trở nên không đáng tin cậy hơn.

Hiểu Về Lý Thuyết Gốc

Ý tưởng về hiệu ứng tháng 1 bắt nguồn từ năm 1942, khi nhà ngân hàng đầu tư Sidney Wachtel lần đầu ghi nhận mô hình này. Trong nhiều năm, các chuyên gia cho rằng sức mạnh tháng 1 xuất phát từ hoạt động thu hoạch lỗ thuế vào tháng 12.

Thu hoạch lỗ thuế xảy ra khi nhà đầu tư bán các vị thế lỗ để bù đắp lợi nhuận vốn nhằm giảm thuế. Chiến lược này có thể giảm tổng số thuế phải nộp, đặc biệt hấp dẫn trong những tuần cuối cùng của tháng 12. Khi nhiều nhà đầu tư thực hiện các giao dịch này cùng lúc, giá chứng khoán có thể tạm thời giảm. Lý thuyết cho rằng, sau khi áp lực bán trong tháng 12 giảm đi, các cổ phiếu bị bán quá mức sẽ tự nhiên phục hồi trong tháng 1.

Thêm vào đó, một số nhà đầu tư cho rằng tiền thưởng cuối năm nhận được vào tháng 12 cung cấp thêm vốn để mua vào thị trường. Một hiện tượng phụ khác — “sự tăng giá của ông già Noel” vào cuối tháng 12 — cũng bị đổ lỗi tạo ra đà tăng nhân tạo kéo dài sang tháng 1.

Hành Vi Thị Trường Gần Đây Cho Thấy Một Câu Chuyện Khác

Hai năm qua cung cấp những bài học đáng giá. Tháng 1 năm 2023, chỉ số S&P 500 tăng 5.8% trong tháng, sau một cuối năm yếu. Điều này cho thấy hiệu ứng tháng 1 vẫn còn tồn tại. Tuy nhiên, các lợi nhuận này chỉ kéo dài ngắn hạn; giá cổ phiếu đã giảm trong tháng 2 và tháng 3, xóa bỏ lợi thế tính từ đầu năm.

Tháng 1 năm 2024 mang một bức tranh phức tạp hơn. Chỉ số giảm nhẹ đầu tháng rồi kết thúc tháng 1 tăng 2.12%. Quan trọng hơn, chỉ số tiếp tục tăng trong Quý 1, đạt mức tăng 10.73% vào cuối tháng 3. Sự tăng trưởng liên tục này làm phức tạp câu chuyện “phục hồi” mà hiệu ứng tháng 1 thường dựa vào.

Các Cân Nhắc Thực Tiễn Cho Nhà Giao Dịch Chủ Động

Nếu bạn đang cân nhắc giao dịch quanh hiệu ứng tháng 1, hãy cẩn thận. Các bằng chứng ngày càng cho thấy mô hình theo mùa này không thể khai thác một cách đáng tin cậy. Xây dựng chiến lược đầu tư dựa trên xu hướng theo mùa yếu đi sẽ khiến bạn đối mặt với rủi ro không cần thiết.

Tuy nhiên, một số phương pháp chiến thuật đã được các quản lý danh mục đề cập:

Vị trí trong Quý 4 — Các nhà đầu tư đôi khi mua trước chuyển đổi năm dương lịch, hy vọng nắm bắt được đà theo mùa còn lại trong khi hoạt động bán lỗ thuế vẫn ảnh hưởng đến giá.

Tập trung vào các cổ phiếu nhỏ hơn — Lịch sử cho thấy cổ phiếu vốn hóa nhỏ và siêu nhỏ thường có biến động giá rõ rệt hơn trong giai đoạn này so với các cổ phiếu lớn, vốn ổn định hơn.

Mua các vị trí quen thuộc với mức chiết khấu — Nếu bạn sở hữu các cổ phiếu chất lượng tạm thời yếu đi do hoạt động bán lỗ liên quan đến tháng 12, việc tận dụng mức giá thấp hơn để mua vào có thể hợp lý. Chỉ cần tránh mua lại trong vòng 30 ngày sau các giao dịch bán lỗ trước đó, vì cơ quan thuế có thể không chấp nhận khoản lỗ này.

Kết Luận

Trong khi hiệu ứng tháng 1 vẫn là chủ đề bàn luận của thị trường, việc xem đó như một luận điểm đầu tư đáng tin cậy có thể dẫn đến thất vọng. Dữ liệu thị trường hiện đại cho thấy các mô hình theo mùa đã giảm đáng kể về tầm ảnh hưởng so với quá khứ. Thay vì chạy theo một khái niệm đang phai mờ, các nhà đầu tư nên duy trì một chiến lược kỷ luật, đa dạng hóa và không phụ thuộc vào các tín hiệu giao dịch dựa theo lịch.

Các động thái thị trường của năm 2025 có thể tiếp tục thử thách xem liệu câu chuyện theo mùa từng rất phổ biến này còn giữ được lợi thế nào hay hoàn toàn đã trở thành phần của lịch sử tài chính.