Hành trình của Meme coin: từ trò đùa giải trí đến tái cấu trúc giá trị

Bài viết này hệ thống hóa quá trình phát triển của meme coin, thông qua phân tích các trường hợp điển hình và tiết lộ logic giá trị đặc thù của nó: khác với tài sản tài chính truyền thống, giá trị cốt lõi của meme coin thể hiện ở "sức lan tỏa văn hóa × sự đồng thuận của cộng đồng", chứ không hoàn toàn phụ thuộc vào công nghệ hoặc giá trị thực tiễn. Dựa trên những đặc điểm tiến hóa của nó, có thể chia thành ba giai đoạn phát triển chính:

1. Đào đất/Mở nền(2013-2016)——Tăng trưởng hoang dã, sóng lớn lọc cát

Thời kỳ này chứng kiến hành trình đổi mới nguyên thủy của meme coin từ con số không đến con số một, thể hiện một hệ sinh thái độc đáo với sự phát triển hoang dã và sự chọn lọc tự nhiên song song tồn tại. Lấy sự ra đời của DOGE vào tháng 12 năm 2013 làm điểm khởi đầu biểu tượng, cho đến năm 2016 khi công nghệ hợp đồng thông minh của Ethereum trưởng thành, tạo nên "thế kỷ sáng tạo" thuần khiết và chân thực nhất trong lịch sử phát triển của meme coin.

1.1 Hoa nở một lần

Mooncoin(MOON)

Là một đồng meme giải trí với khẩu hiệu "登月(To the Moon)", cuộc đời ngắn ngủi của nó lại không thể mang nổi tham vọng của một câu chuyện hoành tráng như vậy. Năm đầu tiên ra mắt, nó đã thiết lập kỷ lục tăng trưởng hơn 300% trong một ngày, nhưng sau ánh hào quang là một thời gian dài im ắng. Năm 2015, việc các sàn giao dịch chính thống gỡ bỏ đã khiến giá trị thị trường giảm hơn 90%.

Fedoracoin(TIPS)

FedoraCoin ra đời vào ngày 22 tháng 12 năm 2013, cốt lõi của nó không nhắm đến thị trường đại chúng, mà chính xác là nhắm đến nhóm văn hóa tiểu sub "Fedora-wearing neckbeard" trên Reddit. Sự định vị cực kỳ chuyên biệt này đã khiến nó nhanh chóng nổi tiếng trong các cộng đồng cụ thể vào giai đoạn đầu, nhưng cũng đặt ra nguy cơ hạn chế phát triển trong tương lai. Kể từ năm 2015, khi các sàn giao dịch chính bắt đầu gỡ bỏ TIPS, tính thanh khoản của nó đã giảm mạnh.

Nyancoin(NYAN)

Là đồng meme thứ hai sau DOGE, Nyancoin đã có được danh tính "tiền điện tử chính thức đầu tiên trong lịch sử" ngay sau khi ra mắt vào ngày 6 tháng 1 năm 2014, nhưng lại tụt hậu xa so với sức ảnh hưởng của đồng trước. Việc thiếu sự hỗ trợ sâu sắc từ cộng đồng và các tình huống ứng dụng đã dẫn đến việc nó dần dần biến mất khỏi thị trường.

1.2 Tướng quân thắng lợi thường xuyên

Dogecoin(DOGE)

Dogecoin, được ra đời vào ngày 6 tháng 12 năm 2013, ban đầu chỉ là một sự châm biếm của các lập trình viên Billy Markus và Jackson Palmer đối với văn hóa cuồng nhiệt của Bitcoin, nhưng đã bất ngờ phát triển thành một hiện tượng meme coin lâu dài nhất trong lịch sử tiền điện tử. Hình ảnh chú chó Shiba Inu biểu tượng của nó bắt nguồn từ meme "Doge" nổi tiếng trên mạng vào năm 2013, loại IP internet vốn đã thu hút sự chú ý này đã giúp nó nhanh chóng nổi tiếng trên các nền tảng như Reddit.

2. Ẩn mình/Bùng nổ ( 2017-2021) —— Thời đại hợp đồng thông minh, meme coin đón nhận sự biến đổi chất lượng

Trong năm năm qua, thị trường đã chứng kiến sự chuyển mình của meme coin từ một văn hóa ngách bên lề trở thành tài sản tài chính chính thống. Với sự phổ biến của tiêu chuẩn ERC-20 vào năm 2017 như một bước ngoặt công nghệ, đến năm 2021 khi SHIB xác lập giá trị thị trường lịch sử, meme coin đã hoàn thành sự biến đổi từ "trò đùa trên mạng" thành "biểu tượng đầu tư hiện tượng."

2.1 Hình dạng sao băng

Token Ethereum Vô Dụng(UET)

Là một trong những trò lừa đảo trung thực nhất trong lịch sử tiền điện tử, UET được ra mắt vào ngày 17 tháng 6 năm 2017, trên trang web chính thức của nó tuyên bố trực tiếp: "Đây là một mã thông báo vô giá trị, việc mua nó chỉ là lãng phí tiền bạc." Mặc dù vậy, UET vẫn huy động được 310 ETH( trong vòng 48 giờ, lúc đó khoảng 9,3 triệu đô la), trở thành một trong những trường hợp ICO kỳ quái nhất trong lịch sử.

Hoge Finance(HOGE)

HOGE được ra đời vào năm 2021 trên blockchain Ethereum, với định vị cốt lõi không phải là thực hiện sự đột phá công nghệ mới, mà là xây dựng một nền kinh tế token độc đáo thông qua mô hình giảm phát và quản trị cộng đồng. Mỗi giao dịch tự động tiêu hủy 1% token, đồng thời phân phối 1% cho những người nắm giữ coin, cố gắng thúc đẩy sự tăng trưởng giá trị thông qua sự khan hiếm. Thiết kế này thực sự đã thu hút một lượng lớn nhà đầu tư nhỏ lẻ, khiến nó trở thành một trong những token cộng đồng hoạt động sôi nổi nhất trong thời gian ngắn.

2.2 Hằng Tinh Trường Minh Hình

Shiba Inu(SHIB)

Ra đời vào tháng 8 năm 2020, Shiba Inu ban đầu chỉ là một đồng meme trên chuỗi Ethereum mô phỏng DOGE, với tổng phát hành lên tới 1 triệu tỷ đồng, thiết lập giá trị gần như bằng không khiến nó được coi là "đồng tiền đùa giỡn". Tuy nhiên, vào tháng 5 năm 2021, một tweet của Elon Musk về "tìm kiếm chó Shiba" đã khuấy động thị trường, SHIB tăng vọt 1200% chỉ trong một ngày. Nhà sáng lập Ethereum Vitalik Buterin đã quyên góp hơn 500 triệu tỷ đồng SHIB cho Quỹ cứu trợ COVID-Crypto Ấn Độ, sau đó đã đốt 45% đồng SHIB, một cách kịch tính đưa nó lên thần thánh.

2.3 chuyển đổi đột phá

Floki Inu(FLOKI)

Floki Inu ra mắt vào tháng 6 năm 2021, lấy cảm hứng trực tiếp từ một tweet của Elon Musk - ông đã đặt tên cho chú chó Shiba của mình là "Floki". Cái tên tình cờ này đã sinh ra một đồng meme coin lấy chủ đề về chó, và nhanh chóng tạo ra cơn sốt trên các nền tảng như Reddit và Telegram, thu hút đông đảo người hâm mộ và người ủng hộ. Đáng chú ý hơn, khác với hầu hết các đồng meme coin chỉ tồn tại trong chốc lát, tham vọng của FLOKI không chỉ đơn thuần là sự thổi phồng điểm nóng, mà còn cố gắng thực hiện một cuộc tái định hình thương hiệu sâu sắc hơn, xây dựng một hệ sinh thái rộng lớn bao gồm DeFi, NFT, Metaverse và nhiều lĩnh vực khác.

Samoyedcoin(SAMO)

Ra đời vào năm 2021 trong thời kỳ bùng nổ của hệ sinh thái Solana, Samoyedcoin nhanh chóng nổi tiếng với hình ảnh chú chó Samoyed dễ thương. Khác với nguồn gốc dân gian của các đồng meme khác, SAMO từ lúc ra đời đã mang theo "linh vật chính thức của Solana", vị trí đặc biệt này đã khiến nó nổi bật giữa nhiều mã thông báo chó khác.

3. Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025)——Sự trỗi dậy của câu chuyện mới, thị trường bắt đầu tái cấu trúc

Bắt đầu từ năm 2022, thị trường meme coin đã trải qua một sự điều chỉnh sâu sắc từ sự cuồng nhiệt sang sự lý trí. Với sự sụp đổ của Terra vào tháng 5 năm 2022 là một mốc quan trọng, cho đến sự nổi lên của tiêu chuẩn BRC-20 vào năm 2023, hệ sinh thái meme coin đang trải qua một cuộc tái đánh giá giá trị khắc nghiệt nhưng cần thiết.

3.1 loại giao dịch ngắn hạn

Trump(TRUMP)

Vào ngày 17 tháng 1 năm 2025, Tổng thống Hoa Kỳ lúc bấy giờ, Donald Trump, đã thông báo trên mạng xã hội về việc ra mắt đồng meme cá nhân $TRUMP, với hình ảnh biểu tượng được lấy cảm hứng từ khoảnh khắc ông vung tay trong vụ ám sát hụt năm 2024, với khẩu hiệu "Tham gia cộng đồng Trump của tôi (Trump Community)". Đồng token mang hình ảnh Tổng thống Trump này, khéo léo kết hợp giữa cơn sốt bầu cử và đầu tư tiền mã hóa, đã tạo ra một hiệu suất thị trường đáng kinh ngạc chỉ trong một khoảng thời gian rất ngắn.

3.2 mô hình sinh thái

Dogwifhat(WIF)

Vào ngày 13 tháng 12 năm 2023, như một đồng meme chó khác trên chuỗi Solana, WIF đã tạo ra một cơn cuồng nhiệt gần như phi lý trong hệ sinh thái Solana và thị trường tiền điện tử với chiếc mũ len màu hồng dễ thương. Sau khi ra mắt vào năm 2023, giá trị thị trường của WIF đã tăng vọt lên 3 tỷ USD vào ngày 26 tháng 3 năm sau, chỉ mất 104 ngày.

BONK

Ngày 25 tháng 12 năm 2022, trong bối cảnh hệ sinh thái Solana gần như sụp đổ do sự cố FTX, một nhóm ẩn danh đã ra mắt $BONK với hình ảnh là chó Shiba Inu, và công bố cái gọi là "kế hoạch cứu trợ airdrop": airdrop 50% tổng số token cho người dùng hoạt động trên chuỗi Solana. Đồng thời, BONK có một câu chuyện phản đối VC, tức là thách thức trực tiếp mô hình tiền điện tử "do tổ chức chi phối", và trang web chính thức của nó cũng tuyên bố "đây là meme coin thuộc về nhà đầu tư nhỏ lẻ".

3.3 đổi mới tường thuật

Goatseus Maximus(GOAT)

Đồng meme này ra đời vào tháng 10 năm 2024, xuất phát từ một chatbot AI có tên "Truth Terminal" với lời tiên tri kỳ quái về "Goatse kỳ điểm", nhưng chỉ trong vòng hai tuần đã phát triển thành một lễ hội trị giá hơn 700 triệu đô la trên chuỗi Solana. Sự trỗi dậy của nó hoàn hảo thể hiện logic điên rồ "kể chuyện là giá trị" của thị trường tiền điện tử, khéo léo kết hợp giữa hiệu ứng AI, meme văn hóa phụ và hào quang VC, tạo ra hiệu ứng tài sản đáng kinh ngạc, đồng thời viết nên cuốn tiểu sử đầu tiên cho lĩnh vực AI meme hoàn toàn mới.

3.4 biểu tượng văn hóa

MOODENG

Khác với các đồng meme chó mèo trước đây, MOODENG được lấy cảm hứng từ một chú hà mã lùn trẻ tuổi tên là MooDeng( có nghĩa là "con heo hoạt bát" tại sở thú Khao Kheow ở Thái Lan. Khi nhân viên chăm sóc đăng video của nó lên các nền tảng mạng xã hội, MooDeng nhanh chóng nổi lên, trở thành hiện tượng mạng toàn cầu. Vào ngày 10 tháng 9 năm 2024, đúng vào thời điểm đỉnh cao của sự nổi tiếng của chú hà mã nhỏ, đồng meme đầu tiên trên chuỗi Solana lấy chủ đề MooDeng $MOODENG ra đời, và nhanh chóng hoàn thành việc tích lũy thanh khoản ban đầu trên Pump.fun. Chỉ sau 20 ngày ra mắt, MOODENG đã vượt mốc vốn hóa thị trường 270 triệu đô la, thành công lọt vào Top 10 đồng meme trên chuỗi Solana, thiết lập kỷ lục cao nhất cho dự án trên Pump.fun.

Triển vọng tương lai

Nhìn về tương lai, đối mặt với kỷ nguyên mới sắp đến, bản chất là đồng meme của nền kinh tế chú ý vẫn không thể bị thời đại và thị trường vứt bỏ. Về mặt công nghệ, các nền tảng như PumpFun trước đây đã góp phần xây dựng cho việc phát hành và giao dịch đồng với chi phí thấp; trong khi dự án BlockMiner mới ra mắt vào năm 2025 đã mang đến một cuộc cách mạng cho thị trường đang thịnh hành mô hình PvP này.

Về đổi mới, độ phổ biến của "AI+meme" đã liên tục tăng cao kể từ khi GOAT ra mắt, hứa hẹn sẽ ươm mầm cho những khả năng vô hạn trong việc chuyển đổi mô hình mới - sự nổi lên của DeFAI càng đưa giá trị và câu chuyện của AI meme lên tầm cao mới. Công nghệ AI Agent đang phát triển nhanh chóng cũng đang mở rộng các ứng dụng, đặt nền tảng cho việc phổ cập AI quy mô lớn và cung cấp hỗ trợ. Mặc dù các dự án AI vẫn đối mặt với những thách thức quan trọng như hiện thực hóa công nghệ và niềm tin của người dùng, nhưng vị trí cốt lõi của chúng trong hệ sinh thái tiền mã hóa tương lai là điều không còn phải bàn cãi.

Từ góc độ phi kỹ thuật, sự phát triển của meme coin luôn không thể tách rời khỏi sự hỗ trợ và duy trì nhiệt độ của cộng đồng. Xét về giá trị cảm xúc và hiệu ứng lưu lượng, hiện tượng xây dựng và phát hành tiền điện tử nhờ sức ảnh hưởng của người nổi tiếng đã bắt đầu từ năm 2014 với Coinye West), mặc dù ban đầu không liên quan đến cá nhân, nhưng từ khi ra mắt đến nay chưa bao giờ ngừng lại, và đạt đỉnh điểm vào năm 2025 sau khi Trump phát hành coin. Cơn sốt phát hành coin của người nổi tiếng này sẽ tiếp tục đẩy cao nhiệt độ thị trường, thậm chí ảnh hưởng đến tốc độ phát triển của AI meme coin ở một mức độ nhất định. Mặc dù có nhiều meme coin của người nổi tiếng với số lượng phong phú và chất lượng khác nhau, nhưng thị trường cuối cùng sẽ sàng lọc ra những dự án thực sự chất lượng.

Khi thời đại và thị trường cùng nhau nói lời tạm biệt với quá khứ, các đồng meme đầu tiên cần phải chuyển mình, trong khi các đồng meme của thời đại mới cần phải giải quyết những vấn đề đa dạng hơn. Thị trường này đang trải qua con đường tất yếu từ sự phát triển hoang dã đến sự phát triển lý tính, và cuối cùng có thể không phải là đồng meme điên cuồng nhất mà là những người sống sót có khả năng cân bằng giữa sự thổi phồng và thực chất.

![](