Kripto para, kriptografi ile korunmuş dijital veya sanal bir para birimidir ve bu da onu neredeyse sahtecilik veya çift harcama yapmayı imkansız hale getirir. Hükümetler tarafından ihraç edilen geleneksel paraların aksine (, dolar veya euro) gibi, çoğu kripto para, blockchain teknolojisine dayalı merkeziyetsiz ağlarda işlem görmektedir; bu da bir bilgisayar ağı tarafından tutulan dağıtılmış bir kayıttır.

Kripto paraların ayırt edici özelliği, genellikle işlemleri doğrulamak için bankalar veya hükümetler gibi merkezi otoriteler gerektirmemeleridir. Bunun yerine, işlemleri güvence altına almak, yeni birimlerin oluşturulmasını kontrol etmek ve varlık transferlerini doğrulamak için kriptografik teknikler kullanırlar. Bu kriptografik teknolojilerin kullanımı, kripto paraların hem bir para birimi hem de sanal bir muhasebe sistemi olarak işlev gördüğü anlamına gelir.

Kripto paralar, kısmen 2008 küresel finansal krizinin ardından geleneksel finansal sistemlere ilişkin endişelere bir yanıt olarak ortaya çıktı. Ocak 2009'da, Satoshi Nakamoto olarak bilinen anonim bir varlık tarafından Bitcoin yaratıldı ve bu, devrim niteliğinde bir finansal teknolojinin temellerini attı. Temel yenilik, iki tarafın güvenilir aracılara, örneğin bankalara bağımlı olmadan değer alışverişi yapabileceği bir sistemin yaratılmasıydı.

Geleneksel paralar, değerlerini hükümet desteği ve düzenlemesinden alırken, kripto paralar değerlerini temel teknolojiden, kullanımından, topluluk tarafından benimsenmesinden ve piyasa dinamiklerinden elde eder. Tamamen dijital formda bulunurlar, fiziksel para veya banknot yoktur. Bunun yerine, bakiyeler herkesin şeffaf bir şekilde erişebileceği bir kamu kayıtında tutulur.

Kripto para kullanmak için, kripto para cüzdanına ihtiyacınız var. Bu, kriptografik anahtarlarınızı saklayan ve kripto para varlıklarınıza bağlanan bir yazılımdır. Bu cüzdanlar, bulut tabanlı hizmetler veya bilgisayarınızda veya mobil cihazınızda saklanan uygulamalar olabilir. Kripto paranız aslında bu cüzdanlarda saklanmaz; daha ziyade, cüzdanlar kriptografik anahtarları saklar, bu da (temelde karmaşık şifreler) olup, blockchain'deki belirli coin'lere sahip olduğunuzu kanıtlar.

Kripto paranın geleneksel bankalardan ayıran bir yönü, bankaların müşteri bakiyeleri ve işlemlerinin gizli kayıtlarını tutarken, kripto paraların blok zincirlerinin şeffaf olmasıdır. Bu, herkesin yapılan tüm işlemleri görmesine olanak tanır; ancak, kripto adreslerinin arkasındaki kimlikler takma ad olarak kalır, aksi takdirde gönüllü olarak ifşa edilmedikçe.

Kriptopara nasıl çalışır?

Temelde, kripto para blockchain teknolojisi üzerinde çalışır, bu esasen tüm işlemlerin kaydedildiği dağıtılmış bir kamu defteridir. Bu teknolojik yenilik, dijital işlemlerde temel bir sorunu çözer: dijital paranın bir üçüncü tarafa güvenmeden işlemleri doğrulamadan iki kez harcanamayacağını garanti etmek.

( Blockchain: Temel

Blockchain, zaman sırasına göre düzenlenmiş veri blokları zinciridir ve işlem kayıtlarını içerir. Her blok şunları içerir:

• Bir zaman damgası
• İşlem verileri
• Önceki bloğun bir kriptografik hash'i ) "zincir" oluşturuyor ###
• Bir nonce (, madencilik sürecinde kullanılan rastgele bir sayı )

Bu yapı, değiştirilemez bir kayıt oluşturur: bir blok zincire eklendikten sonra, verileri değiştirmek mümkün değildir; bu, sonraki tüm blokların değiştirilmesini gerektirir ve bu da ağın çoğunluğunun onayını gerektirir.

( İşlem Ayrıntılı

Birine kripto para gönderdiğinizde, gerçekte olan budur:

1. İşlem Başlatma: Cüzdanını kullanarak bir işlem oluşturursun, alıcının kamu adresini ve miktarı belirterek.
2. Dijital imza: Cüzdanın, gönderim adresinin sahibi olduğuna dair matematiksel bir kanıt oluşturarak işlemi özel anahtarınla "imzalar".
3. İletim: İmzalı işleminiz, blockchain'i sürdüren )bilgisayarlara### ağına iletilir.
4. Doğrulama Havuzu: İşlem, doğrulanmayı ve blockchain'e eklenmeyi bekleyen onaylanmamış işlem havuzuna girer.
5. Doğrulama süreci: Ağdaki düğümler, işlemin geçerliliğini kontrol ederek doğrular:
   1. Yeterli fonlara sahip olduğun
   2. Dijital imzanız geçerlidir
   3. İşlemin ağın tüm kurallarına uygun olduğu
6. Blok Oluşturma: Madenciler veya doğrulayıcılar ( konsensüs mekanizmasına bağlı olarak ) doğrulanmış çoklu işlemleri bir aday blokta derler.
7. Konsensüsün elde edilmesi: (İş Kanıtı) madenciliği veya (Hisse Kanıtı) staking'i aracılığıyla, yeni bloğun geçerliliği hakkında bir konsensusa ulaşılır.
8. Blok Ekleme: Yeni blok, önceki bloke kriptografik olarak bağlanır ve zincire eklenir.
9. Onay: İşleminizi içeren bloğun üzerine daha fazla blok eklendikçe, işlem "onaylı" ve geri alınamaz hale gelir.
10. Tamamlanma: Alıcının cüzdanı, gelen fonları gösterir, ancak işlemi tamamlanmış olarak değerlendirmeden önce birkaç onay bekleyebilir.

( Konsens Mekanizmaları

Merkeziyetsiz bir ağ, hangi işlemlerin geçerli olduğu konusunda nasıl bir mutabakata varır? Bu, uzlaşma mekanizmaları aracılığıyla sağlanır:

Çalışma Kanıtı )PoW###: Bitcoin ve bazı diğer kripto para birimleri tarafından kullanılan PoW, madencilerin önemli bir hesaplama gücü gerektiren karmaşık matematiksel bulmacaları çözmesini zorunlu kılar. Bulmacayı ilk çözen, bir sonraki bloğu eklemek için izin alır ve yeni coin'lerle ödüllendirilir. Bu süreç enerji yoğundur, ancak zamanla güvenli olduğu kanıtlanmıştır.

Hisse Kanıtı (PoS): PoW'a alternatif olarak, PoS, ne kadar coin "bahis" (teminat olarak )kilitleyenleri doğrulayıcı olarak seçer. Bu yaklaşım, PoW'dan çok daha enerji verimlidir. Gate, 2022 yılında PoW'dan PoS'a geçti.

Diğer mekanizmalar: Birçok kripto para, her biri kendine özgü avantajlar ve dezavantajlar sunan Delegated Proof of Stake (DPoS), Proof of Authority (PoA) ve Proof of History (PoH) gibi alternatif konsensüs yöntemlerini uygular.

( Kriptografinin Rolü

Kripto paralar, ağı güvence altına almak için çeşitli kriptografik teknikler kullanır:

• Açık ve özel anahtar kriptografisi: Her kullanıcının diğerlerinin görebileceği bir açık anahtarı ) ve gizli tutulan, işlemleri imzalamak için kullanılan bir özel anahtarı ### vardır.
• Hash Fonksiyonları: Herhangi bir boyuttaki verileri sabit boyutlu bir çıktıya dönüştüren tek yönlü matematiksel fonksiyonlardır. Blokları birbirine bağlamak ve madencilik sürecini güvence altına almak için kullanılır.
• Dijital İmzalar: Mesajların veya işlemlerin doğruluğunu ve bütünlüğünü doğrulayan matematiksel şemalar.

Bu sofistike teknoloji kombinasyonu, değerin küresel olarak, neredeyse anında, haftanın 7 günü, günde 24 saat aktarılabileceği bir sistem yaratır; merkezi bir otoriteye güvenme gerekliliği olmadan, finans tarihindeki devrim niteliğinde bir kavram.