Blok Zinciri dijital varlık düzenlemesi: Menkul Kıymet mi yoksa Mal mı?

Blok Zinciri dijital varlıkların hızlı gelişimi, geleneksel finansal düzenleme sistemine yeni zorluklar getirmektedir. Ülkeler, bu merkeziyetsiz yeni varlıkları mevcut düzenleme çerçevesine nasıl entegre edeceklerini keşfetmeye çalışıyorlar, yenilik ile risk kontrolü arasında bir denge kurmak için.

Yapılan istatistiklere göre, dünya genelinde 130 yargı alanından 88'i sanal varlık hizmetlerine izin vermekte, 20'si ise açıkça yasaklamaktadır. Sanal varlık hizmetlerine izin veren ülkelerden biri olan ABD, birleşik bir denetim modeli benimsemiştir; farklı iş kolları farklı düzenleyici kuruluşların yetkisine tabi olabilir.

Amerika'da, blok zinciri dijital varlıkların niteliği hâlâ tartışma konusu: Bunlar menkul kıymet mi yoksa mal mı? Bu soru doğrudan düzenleyici yetkinin kime ait olduğu ile ilgilidir. Amerika Birleşik Devletleri Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) ve Emtia Vadeli İşlemler Komisyonu (CFTC), bu yeni varlıklar üzerindeki mevcut düzenlemelerin uygulanabilirliğini aktif olarak değerlendiriyor.

SEC, bir varlığın menkul kıymet olup olmadığını belirlemek için "Howey Testi"ni kullanmaktadır. Bu test, 1946'daki bir hukuk davasından kaynaklanmakta olup, yatırım sözleşmelerinin menkul kıymet olarak değerlendirilmesi için bir çerçeve sunmaktadır. Ethereum (ETH) örneğinde, test aşağıdaki noktaları dikkate alır: fon yatırımı yapılıp yapılmadığı, kullanıcıların kar beklentisi olup olmadığı, ortak yatırım varlığının var olup olmadığı ve kârın esasen başkalarının çabalarına dayanıp dayanmadığı.

Eğer bir dijital varlık menkul kıymet olarak değerlendirilirse, SEC'in sıkı denetimine tabi olacaktır. Bu, ilgili şirketlerin kayıt, bilgi açıklama gibi bir dizi uyum yükümlülüğünü yerine getirmesi gerektiği anlamına gelir ve işletme maliyetlerini önemli ölçüde artırabilir. SEC, ihlallere karşı medeni davalar açma veya idari yaptırımlar uygulama yetkisine sahiptir.

Diğer yandan, dijital varlıklar bir ürün olarak görülüyorsa, CFTC tarafından denetlenecektir. CFTC, 2015 yılında Bitcoin gibi dijital varlıkların ürün kategorisine girdiğini ilk kez belirtti ve bu sınıflandırmayı Ethereum gibi diğer dijital varlıkları da kapsayacak şekilde genişletti. Bu sınıflandırma piyasa gelişimi için daha faydalı olabilir, ancak belki de merkeziyetsiz dijital varlıkların benzersizliğini tam olarak yansıtamayabilir.

2024'te Mayıs ayında, Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi tarafından kabul edilen "21. Yüzyıl Teknoloji Finans İnovasyon Yasası" (FIT21 Yasası), bu soruna daha net bir rehberlik sağlamayı amaçlamaktadır. Bu yasa, dijital varlıkları "kısıtlı dijital varlıklar" ve "dijital ürünler" şeklinde iki sınıfa ayırmakta olup, sırasıyla SEC ve CFTC tarafından denetlenmektedir. Varlıkların sınıflandırılması, temel Blok Zinciri'nin merkeziyetsizliği, edinim şekli ve ihraççı ile olan ilişkisi gibi faktörlere bağlı olacaktır.

Dijital varlıkların niteliklendirilmesi, gelecekteki gelişimleri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Örneğin, Ethereum'un menkul kıymet olarak sınıflandırılması, piyasa ruh halesini baskılayabilir, uyum maliyetlerini artırabilir ve hatta bireysel yatırımcıların fırsatlarını kısıtlayabilir. Oysa, emtia olarak sınıflandırılması, türev piyasalarının gelişimini teşvik edebilir, ancak benzersiz özelliklerini tam olarak yansıtamayabilir.

Regülatörler arasındaki yetki mücadelesi, piyasa ortamını daha karmaşık hale getirerek düzenleyici arbitrajı da beraberinde getirebilir. Blok Zinciri teknolojisi ve dijital varlıkların sürekli evrimi ile, hem yenilikleri teşvik eden hem de riskleri etkili bir şekilde yönetebilen bir düzenleyici çerçeve oluşturmanın, ülkelerin regülatörlerinin karşılaştığı sürekli bir zorluk olacağıdır.