Pi Network (PI): Hành trình tiến hóa từ khai thác trên di động đến mở rộng mainnet

Pi Network là gì? Tại sao đáng chú ý?

Được phát triển bởi nhóm tiến sĩ tại Đại học Stanford, Pi Network bắt đầu hoạt động từ năm 2019, nhằm phá vỡ rào cản tham gia vào thị trường tiền mã hóa. Khác với khai thác truyền thống đòi hỏi phần cứng tiêu thụ năng lượng cao, dự án này cho phép người dùng bình thường tham gia vào việc duy trì mạng lưới qua điện thoại thông minh — đây là một nỗ lực quan trọng trong việc dân chủ hóa hệ sinh thái mã hóa.

Tính đến tháng 10 năm 2024, Pi Network đã thu hút hơn 45 triệu người dùng hoạt động. Điểm hấp dẫn cốt lõi của dự án là đặc tính tiêu thụ năng lượng thấp và tính dễ sử dụng: người dùng chỉ cần mở ứng dụng mỗi ngày, nhấn một nút để “đào”. Quy trình tham gia đơn giản này đã trở thành động lực chính giúp Pi phát triển nhanh chóng.

Quan trọng hơn, dự kiến vào cuối năm 2024, việc mở khóa mainnet sẽ lần đầu tiên cho phép giao dịch token Pi trên các sàn giao dịch, đánh dấu bước chuyển của dự án từ hệ sinh thái kín sang giai đoạn thị trường thực sự.

Cấu trúc kỹ thuật và cơ cấu tham gia

Pi Network sử dụng Giao thức đồng thuận Stellar (SCP), dựa trên giao thức liên bang Byzantine, khác hoàn toàn với cơ chế bằng chứng công việc (PoW) của Bitcoin. Những ưu điểm của SCP bao gồm:

• Tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng: Loại bỏ thiết kế tiêu thụ năng lượng cao, làm cho khai thác qua điện thoại trở nên khả thi
• Hiệu quả xử lý: Có thể xử lý lượng giao dịch lớn mà không bị chậm
• Bảo đảm phi tập trung: Thông qua đồng thuận liên bang để tránh kiểm soát đơn điểm, người dùng có thể tham gia quản trị mạng

Pi phân chia người tham gia thành bốn cấp độ vai trò:

Pioneers (Tiên phong) là thợ mỏ hoạt động hàng ngày, đăng nhập xác thực danh tính; Contributors (Đóng góp viên) mở rộng vòng an toàn, nâng cao lợi nhuận khai thác; Ambassadors (Đại sứ) giới thiệu thành viên mới vào hệ sinh thái; Nodes (Nút) chạy phần mềm nút trên máy tính cá nhân, tăng cường mức độ phi tập trung của mạng lưới. Mô hình khuyến khích đa tầng này thúc đẩy người dùng dựa trên đóng góp thực tế để nhận phần thưởng tương ứng.

Cơ chế lợi nhuận và các cách nhận token

Việc khai thác cơ bản chỉ là một trong những cách để nhận Pi. Nền tảng còn cung cấp nhiều kênh khuyến khích khác:

Mở rộng vòng an toàn có thể tăng tốc độ khai thác; Chương trình giới thiệu giúp người dùng nhận phần chia từ đóng góp của người mời; Các hoạt động thưởng định kỳ dành cho người dùng tích cực lâu dài, phát hành Pi bổ sung. Tính đến mùa thu 2024, dữ liệu cho thấy động lực thu hút người dùng mới vào hệ sinh thái rất mạnh, nhiều người tham gia bị hấp dẫn bởi viễn cảnh dự án có thể thay đổi cục diện hệ thống mã hóa.

Phân tích sâu về kinh tế token

Thiết kế token của Pi theo nguyên tắc ưu tiên cộng đồng. Giới hạn cung tối đa 100 tỷ Pi, phân phối theo mô hình 80/20 — 80% (80 tỷ Pi) thuộc về cộng đồng, 20% (20 tỷ Pi) dành cho nhóm cốt lõi.

Ba hướng phân phối của cộng đồng:

Phần thưởng khai thác (65 tỷ Pi) chiếm phần lớn, khuyến khích sự tham gia tích cực hiện tại và tương lai. Trước khi mainnet mở, đã tạo ra khoảng 30 tỷ Pi, nhưng xác thực KYC có thể làm giảm xuống còn 10-20 tỷ Pi. Phần còn lại sẽ được phát hành theo cơ chế mới của mainnet theo từng năm, đảm bảo tính ổn định lâu dài của phần thưởng.

Xây dựng hệ sinh thái (10 tỷ Pi) do Quỹ Pi trong tương lai quản lý, dùng để tài trợ hoạt động cộng đồng, trợ cấp nhà phát triển và các dự án hệ sinh thái, thúc đẩy đổi mới mạng lưới.

Dự trữ thanh khoản (5 tỷ Pi) đảm bảo giao dịch trôi chảy, cung cấp đủ hỗ trợ thị trường cho pioneer và nhà phát triển.

Phần dành cho nhóm cốt lõi sẽ được mở khóa theo tiến trình khai thác cộng đồng, có thể bị ràng buộc bởi các điều kiện khóa thêm sau này.

Khởi động mainnet: tiến trình và kỳ vọng

Lộ trình ba giai đoạn của dự án rõ ràng mô tả quá trình phát triển:

Giai đoạn 1 (cuối 2018 - tháng 3 năm 2020) là thử nghiệm beta ứng dụng di động, tháng 3 năm 2019 phát hành whitepaper xác lập các nguyên tắc cốt lõi như khả năng tiếp cận, phi tập trung và thân thiện hệ sinh thái.

Giai đoạn 2 (tháng 3 năm 2020 - cuối 2021) ra mắt mạng thử nghiệm, cho phép các nút toàn cầu tham gia xác thực giao dịch, đặt nền móng kỹ thuật cho mainnet.

Giai đoạn 3 gồm hai phần: hiện tại đang trong giai đoạn mainnet đóng (từ tháng 12 năm 2021 đến nay), vận hành môi trường thử nghiệm cô lập; Khởi động mainnet mở (đang xác nhận) dự kiến trước cuối năm, cho phép Pi kết nối với các nền tảng giao dịch bên ngoài và blockchain khác.

Chưa có ngày chính xác chính thức, nhưng đã xác nhận mục tiêu cuối 2024. Ngoài ra, hạn chót KYC là ngày 30 tháng 11, người dùng chưa xác thực sẽ được gia hạn thời gian để bảo vệ số dư.

Triển vọng giao dịch sau khi mainnet mở

Sau khi mainnet mở, giao dịch Pi sẽ đa dạng hóa:

Sàn tập trung như một số sàn cung cấp kênh đổi tiền pháp định thuận tiện, người dùng nạp tiền rồi đặt lệnh giao dịch trực tiếp. Các nền tảng này phổ biến do thanh khoản cao và thao tác trực quan.

Sàn phi tập trung hỗ trợ kết nối ví trực tiếp, phù hợp cho người dùng quen Web3 để giao dịch P2P.

Thị trường P2P cho phép người dùng tự thương lượng, nhưng cần cảnh giác với rủi ro lừa đảo và điều khoản không cân xứng.

Người dùng cần hoàn tất KYC, cấu hình ví phù hợp (như Pi Wallet), và theo dõi các thông báo mới nhất từ chính thức để chuẩn bị cho mở khóa mainnet.

Rủi ro và thách thức cần đối mặt

Dù Pi Network mang đến con đường đổi mới, vẫn tồn tại những rủi ro không thể bỏ qua:

Trì hoãn khởi động nhiều lần khiến một số người dùng hoài nghi, thời gian thử nghiệm kéo dài gây lo ngại về khả năng chuẩn bị của mạng lưới.

Không rõ về định giá đến tháng 11 năm 2024, Pi vẫn chưa có giá chính thức trên thị trường công khai. Dù các nền tảng đầu cơ đã cố gắng ước lượng, giá thực sự chỉ rõ khi chính thức ra mắt.

Nguy cơ an ninh tăng cao: cùng với số lượng người dùng tăng nhanh, các vụ lừa đảo qua phishing nhắm vào người dùng Pi diễn ra thường xuyên, người dùng cần xác thực qua kênh chính thức và tránh các nền tảng giao dịch không chính thống.

Chưa rõ về quy định pháp lý: chính sách tiền mã hóa toàn cầu ngày càng thắt chặt, Pi cần vượt qua các thủ tục pháp lý phức tạp để niêm yết trên các sàn chính thống, điều này có thể làm chậm tiến trình khởi động.

Câu hỏi nhanh (Q&A)

Khi nào mainnet sẽ khởi động? Mục tiêu cuối 2024, ngày cụ thể chưa chính thức xác nhận.

Hiện tại có thể bán Pi không? Chưa thể. Pi chỉ đang thử nghiệm trong hệ sinh thái, sau khi mở khóa mainnet mới có thể giao dịch trên sàn.

Khai thác có làm hỏng điện thoại không? Không. Thiết kế tiêu thụ thấp của Pi không gây tiêu hao đáng kể pin hay dữ liệu.

Pi IOU là gì? Là chứng khoán quyền chọn Pi do một số nền tảng đầu cơ phát hành, nhưng không có sự bảo chứng chính thức hay hỗ trợ tài sản, rủi ro rất cao.

Câu chuyện của Pi Network vẫn đang tiếp tục được viết. Từ nỗ lực khai thác qua điện thoại đến sự kiện mở khóa mainnet sắp tới, dự án này đang thể hiện bằng hành động ý tưởng “đại chúng hóa tiền mã hóa”. Thành công hay thất bại sẽ được chứng minh khi mainnet chính thức mở rộng và phản hồi thực tế từ thị trường.